گسترش نیوز- سارا سمیع شمس: بورس و داستان نارضایتی سهامداران از وضعیت آن، اتفاق جدیدی نیست و سال ها است مردم از وضعیت سودآوری بورس رضایت ندارند. عوامل موثری بر وضعیت ریزشی بازار دخیل است و فعالان بازار سرمایه اغلب مداخله دولت در بورس را مسبب اصلی می دانند. اگرچه مدیران اقتصادی دولت پی در پی وعده حمایت از بورس و رونمایی از برنامه های حمایتی از بورس می گذارند اما در حقیقت دقیقا عکس وعده های دولتمردان را شاهد هستیم.
در همین رابطه خبرنگار پایگاه خبری گسترش نیوز در گفتگو با سایروس معصوم‌پور امیرآبادی، اقتصاددان و معامله‌گر بازارهای بین المللی به بررسی عوامل موثر بر بورس پرداخته است که در ادامه گزارش می خوانیم.
خطر سرمایه گذاران تازه وارد به بورس
سایروس؛ معصوم‌پور امیرآبادی، اقتصاددان و معامله‌گر بازارهای بین المللی در مورد مخاطرات حضور چندین میلیون سرمایه گذار تازه وارد به بورس، به خبرنگار پایگاه خبری گسترش نیوز گفت: خطر اول سرخوردگی این افراد بر اثر یک اصلاح قیمت است. همه بورس ها دوره های مثبت و منفی را با هم داشتند. به طور کلی برای بازار بورس برگشتن به سطح ۳ ماه قبل اتفاق عجیبی نیست، قبل از این هم رخ داده است و بعدها نیز رخ خواهد داد، اما اگر بورس از سطح امروز خود به سطوح قبلی خود در ماه های قبل برگردد، تازه واردهایی که جدید وارد بورس شدند، خیلی متضرر می شوند و پس‌اندازی را که به بورس آورده اند به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.
وی افزود: در صورت وقوع کاهش قیمت از محل معاملات بورس، ثروت تازه واردها به قدیمی‌های بورس یعنی کسانی که در سال های گذشته خریدند و در یکی دو ماه اخیر فروختند، منتقل می شود. افراد باتجربه بورس، عمدتاً دهک دهمی هستند و در موج تازه وارد های بورس دهک هشتمی و دهک نهمی زیاد می بینیم؛ در نتیجه اگر متضرر شوند، ثروت به دهک دهمی ها منتقل می شود و اختلاف طبقاتی را تشدیدتر می کند که تبعات اجتماعی دارد. علاوه بر آن احتمالاً خیلی از این تازه واردها سرخورده می شوند و وقتی سرخورده شوند و بخشی از پس‌انداز خودشان را از دست بدهند، شاید به کل از بازار سرمایه خارج شوند. این اتفاق باعث می شود، منافع سه گانه‌ای را که در گزارش قبل به آن اشاره کردیم، از دست برود.
گزارش قبل را اینجا بخوانید:
رفتار کژ منشانه بین سهامداران بورس
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: در علم اقتصاد اصطلاحی داریم به اسم مورال هزرد (به کژ منشی ترجمه شده است) که در بین سرمایه گذاران بورس رواج دارد. زمانی که فعال اقتصادی ریسک کند و به نحوی که ریسک آن گرفت و سود کرد، منافع آن سود برای خود سرمایه گذار است و اگر ریسک انجام شده، نتیجه نداشت و شکست خورد، خسارت آن به گردن دیگری بی افتد، در این شرایط گفته می شود فعال اقتصادی دچار مورالز شده است. چنین کسی بیش از حد ریسک خواهد کرد به این دلیل که منافع ریسک مال خودش است و ضررها آن مال دیگران است.
معصوم پور امیرآبادی ادامه داد: یک نمونه خوب آن، سپرده گذاری در موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز بوده است که سود سپرده این موسسات خیلی بیشتر از سود بانکی است. کسانی که سپرده گذاری می‌کردند، می‌دانستند این سود اضافی با ریسک توام است، وگرنه از کجا این سود به دست می آید. در ظاهر این طور تصور می شد که این موسسات، چون مجوز بانک مرکزی دارند، اگر در حالت بدی قرار بگیرند و ورشکست شوند، بانک مرکزی باید ضرر این موسسات را جبران کند. بنابراین اگر سود عالی و بالایی می گرفتند، سود مال خودشان بود و اگر پول شان را از دست می دادند، خسارت را باید بانک مرکزی پرداخت می کرد.
وی افزود: مثالی که زدیم منطبق بر تعریف مورالز یا کج منشی است و این اتفاق توسط برخی از تریبون های رسمی تقویت می‌شد. مثلاً امام جمعه از دولت خواسته بود، خسارت سپرده گذارها رو بدهد. این ها مورال هزرد را تقویت می‌کند، لذا در خیابان خیلی‌ها جمع می‌شدند و مثل شعار مرگ بر این و مرگ بر آن می‌دادند، تا بالاخره بانک مرکزی را مجبور کردند، زیان آن ها را جبران کند. در هیچ جای دنیا جواز بانک مرکزی به معنی تضمین سود یا اصل سپرده بانکی نیست، حتی هر از گاهی بانک هایی در آمریکا هستند که ورشکست می شوند، ولی بانک مرکزی آمریکا یا همان فدرال رزرو، حتی یک سنت مسئولیت سپرده گذارها را نمی پذیرد. بانک مرکزی فقط در صورت بروز ریسک سیستمی سعی می کند، جلوی پاره شدن زنجیر اعطای اعتبار را بگیرد ولی هیچگاه به صورت موردی از سپرده گذارهای بانک حمایت نمی کند. اگر این کار را انجام دهد، مورال هزرد اتفاق می افتد و تبعات اقتصادی بدی خواهد داشت. بنابراین سپرده گذاری موسسات اعتباری غیر مجاز دچار مورال هزرد شدند و آنقدر فشار اجتماعی سیاسی به دولت وارد کردند تا رئیس جمهور دستور جبران خسارت آن ها را به بانک مرکزی داد.
تبعات استقراض از بانک مرکزی
این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: بانک مرکزی، خیلی قبل تر از این حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان و حتی شاید بیشتر از این مبلغ ها در وجه آن ها چک کشید. در آن زمان، فنر نرخ ارز فشرده شده بود، قیمت دلار حدودا ۴ هزار تومان بود و با کشیدن آن چک توسط بانک مرکزی، کنترل فنر ارز غیر ممکن شد و در نتیجه افزایش نرخ ارز شروع شد و تا شب عید دلار به ۵ هزار تومان رسید. رئیس جمهور نرخ ۴۲۰۰ و برای دلار تعیین کرد که میلیاردها دلار خسارت به اقتصاد کشور زد. در پی این اتفاق ترامپ از برجام خارج شد و نهایتاً طوفانی شکل گرفت که تا مهرماه دلار تا ۱۹ هزار تومان در آن زمان پیش رفت و صدمات جبران ناپذیر رو به اقتصاد کشور زد.
معصوم پور امیرآبادی در پایان به خبرنگار گسترش نیوز گفت: شاید اگر سپرده گذاران و موسسات غیر مجاز با پول بانک های مرکزی جبران نمی شد، امروز آن آفتی را که به نام دلار نرخ دولتی داریم را نداشتیم. در آن زمان خروج ترامپ از برجام، نهایتاً دلار را به ۱۰ هزار تومان می رساند، نرخی که تقریباً با رشد نقدینگی هم متناسب بود. حالا چرا به دوران گذشته اشاره می‌کنیم؟ همیشه ما از گذشته درس می‌گیریم و آینده را می‌سازیم. همین اتفاقی که در آن سال اتفاق افتاد، در حال حاضر به صورت خاموش در حال اتفاق است. می توان تجربه‌ای که صدمات اقتصادی به مراتب کمتری دارد را در پیش گرفت. مورال هزرد پس اندازکنندگان اقتصادی می تواند خطرات بسیار زیادی را برای اقتصاد کشور همراه داشته باشد.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه بورس و تحولات در بازار سرمایه، به سرویس بورس پایگاه خبری گسترش نیوز مراجعه کنید و همچنین تجربه های خودتان را درباره سهامداری در بورس تهران با ما در میان بگذارید.
