در ماه‌های اخیر، افزایش قابل‌توجه قیمت دارو در کشور، به یکی از چالش‌های اصلی حوزه سلامت تبدیل شده است. این افزایش قیمت‌ها که بسیاری از داروهای ضروری و حیاتی را شامل می‌شود، فشار مضاعفی بر دوش بیماران، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد، وارد کرده و دسترسی آن‌ها به خدمات درمانی مناسب را دشوارتر از پیش کرده است.
بر اساس گزارش‌ها، قیمت برخی داروها طی ماه‌های اخیر بین ۲۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است. داروهای مرتبط با بیماری‌های مزمن نظیر دیابت، فشار خون، سرطان، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های خودایمنی، بیشترین افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. این در حالی است که بیمه‌های درمانی نیز در جبران این هزینه‌ها با محدودیت‌هایی مواجه هستند. مشکلات بیماران و خانواده‌های بسیاری از بیماران با مشکلات جدی برای تأمین داروهای خود مواجه شده‌اند.
افزایش قیمت دارو و فشار بر اقشار کم‌درآمد
علی محمدی، بیمار مبتلا به دیابت می‌گوید: ماهانه بیش از سه میلیون تومان فقط برای داروهای دیابت هزینه می‌کنم. با این افزایش قیمت‌ها، نمی‌دانم چگونه باید هزینه‌های دیگر زندگی را مدیریت کنم. بیمه هم تنها بخش کوچکی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.
در همین حال، خانواده‌هایی که کودکان مبتلا به بیماری‌های خاص دارند، وضعیت دشوارتری را تجربه می‌کنند. زهرا رضایی، مادر یک کودک مبتلا به سرطان، اظهار داشت: هر ماه برای خرید داروهای شیمی‌درمانی مجبورم از دوستان و آشنایان پول قرض کنم. این وضعیت برای ما غیرقابل تحمل شده است. در مورد تأمین دارو بیماران تالاسمی باید گفت بعضی داروها وارداتی است و به دلیل تحریم‌ها به سختی پیدا می‌شوند. همچنین پرداخت هزینه بیماران به شدت افزایش پیدا کرده است به گونه‌ای که هر بیمار تالاسمی ماهانه حدود ۱۵ میلیون هزینه درمانش را باید از جیب خود بپردازد.
برخی از شرکت‌های دارویی به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، کاهش تولید یا عرضه محصولات خود را در پیش گرفته‌اند. به گفته مسئولان، افزایش قیمت مواد اولیه و وابستگی به واردات، از جمله دلایل اصلی این موضوع است.
دلایل افزایش قیمت دارو از دیدگاه مسئولان
دلایل افزایش قیمت دارو مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، افزایش قیمت‌ها را ناشی از چند عامل کلیدی می‌دانند. این عوامل شامل نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه‌های تولید داخلی، کاهش یارانه‌های دولتی برای دارو و همچنین مشکلات زنجیره تأمین به دلیل تحریم‌های بین‌المللی است.
هادی احمدی عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران، در واکنش به وضعیت کنونی بازار دارویی کشور گفت: معتقدیم نباید ارز دارو اینقدر در تلاطم قیمت قرار بگیرد، چرا که در نظام سلامت و صنعت داروسازی، مردم تحمل افزایش بی‌رویه و سرسام آور قیمت‌ها را ندارند.
وی با انتقاد از عدم همراهی بیمه‌ها در حمایت از زنجیره تأمین دارو، افزود: اگر قرار است تغییری در قیمت داروها صورت بگیرد، به شکلی باشد که حداقل پرداخت از جیب مردم افزایش پیدا نکند.
احمدی ادامه داد: در طرح دارویار یکی از شعارهای ما این بود که پرداخت از جیب بیمار نباید افزایش پیدا کند اینکه بعد از گذشت سه سال از این طرح، پرداخت از جیب بیمار بالای ۶۰ درصد است، اصلاً زیبنده نظام سلامت ما نیست.
واکنش مسئولان و انجمن‌های دارویی به بحران دارو
در همین حال، مهدی پیرصالحی رئیس سازمان غذا و دارو، در واکنش به بازار دارویی کشور و افزایش قیمت داروها، گفت: در مرحله نخست، از مجموع حدود ۳,۸۰۰ قلم دارو، قیمت ۳۷۰ قلم افزایش یافته است. به عنوان مثال، برخی آمپول‌ها که قبلاً ۵ یا ۶ هزار تومان قیمت داشتند، اکنون به ۱۹ هزار تومان رسیده‌اند. اگرچه درصد افزایش قیمت به ظاهر بالا به نظر می‌رسد، اما در مقایسه با تورم کشور، رقم مطلق آن چندان بالا نیست.
وی افزود: از ابتدای سال تاکنون، میانگین افزایش قیمت دارو کمتر از ۳۰ درصد بوده است که نسبت به نرخ تورم، عدد معقولی محسوب می‌شود.
رئیس سازمان غذا و دارو تاکید کرد: هدف این است که قیمت دارو را به گونه‌ای تنظیم کنند که هم منصفانه باشد و هم امکان دسترسی مردم به دارو فراهم شود.
پیرصالحی افزود: در دسترس بودن دارو برای ما اهمیت بیشتری نسبت به قیمت آن دارد. اگر قیمت دارو پایین نگه داشته شود اما در بازار موجود نباشد، شرایط به مراتب دشوارتر خواهد بود. تلاش ما بر این است که داروهای مورد نیاز مردم تأمین شود تا هیچ‌کس در تهیه دارو با مشکل مواجه نشود.
همچنین، مسعود پزشکیان رئیس جمهور با انتقاد از نحوه عرضه دارو به شیوه فعلی، اظهار داشت: تجربه نشان داده است بخشی از ارزهایی که برای واردات دارو و یارانه آن می‌دهیم، گم می‌شود؛ با این شیوه عرضه دارو نمی‌توان به عدالت رسید، در حالی که می‌توان با مدیریت عرضه دارو کاری کرد که بیمار وقتی به نظام سلامت مراجعه می‌کند، با کمترین هزینه، او را درمان کرد.
تعارض منافع در حوزه دارو؛ مانعی بر اصلاحات سیاستی
علیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشور با اشاره به چالش‌های صنعت داروسازی کشور گفت: رئیس جمهور طی تماس تلفنی که با من داشت تاکید کرد که سال آینده مشکل دارو و تجهیزات دارویی را نداشته باشیم.
وی افزود: با افزایش قیمت دارو و کمبود تجهیزات پزشکی در کشور، نگرانی‌های بسیاری در میان مسئولان و مردم ایجاد شده است. در این میان، بحث درباره تعارض منافع در حوزه دارو و سیاست‌های مرتبط با آن نیز به یکی از موضوعات مهم و حساس تبدیل شده است.
مرندی ادامه داد: با بالا بردن بیشتر قیمت دارو نوشتن نسخه و واردات دارو از خارج نیز بیشتر می‌شود و باید با افزایش قیمت دارو و کمبود تجهیزات پزشکی در کشور، نگرانی‌های بسیاری در میان مسئولان و مردم ایجاد شده است. در این میان، بحث درباره تعارض منافع در حوزه دارو و سیاست‌های مرتبط با آن نیز به یکی از موضوعات مهم و حساس تبدیل شده است.
مرندی گفت: یکی از مسائل کلیدی که بارها مطرح شده، تأثیر تعارض منافع برخی از دست‌اندرکاران حوزه دارو و تجهیزات پزشکی است. به گفته برخی کارشناسان، وجود ارتباطات مستقیم میان تعدادی از داروسازان و شرکت‌های دارویی یا کارخانه‌های مرتبط می‌تواند مانعی برای اصلاح سیاست‌های مرتبط با قیمت‌گذاری و واردات دارو باشد.
افزایش قیمت، کمبود تجهیزات و تعارض منافع
همچنین؛ مدیرعامل شرکت داروسازی ابوریحان با ارسال نامه‌ای به رئیس اداره نظارت بر ناشران بورسی گروه شیمیایی و غذایی افزایش قیمت ۸۱ قلم از محصولات این شرکت را با میانگین ۹۷ درصد افزایش اعلام کرد.
پیش از این نیز چند شرکت داروسازی به‌طور رسمی افزایش قیمت محصولاتشان را اعلام کردند.
ضرورت حمایت بیمه‌ای برای کاهش فشار اقتصادی بیماران
اما، مهم‌ترین اهرم حمایت از بیماران در تهیه دارو، حمایت‌های بیمه‌ای است که چندان رضایت بخش نیست؛ به طوری که هم زنجیره تأمین دارو و هم مردم، از نحوه پوشش هزینه‌های دارویی، رضایت ندارند.
اگر بیمه‌ها بتوانند حداکثر پوشش بیمه‌ای را نسبت به افزایش قیمت دارو صورت بدهند، قطعاً نه بیمار متضرر خواهد شد، نه تولید کننده داخلی ناراضی خواهد بود. بنابراین، آنچه می‌تواند عامل گرانی دارو برای مردم و بیماران شود، بیمه‌ها هستند.
تأثیرات اجتماعی و روانی علاوه بر فشار اقتصادی، افزایش قیمت داروها تأثیرات منفی روانی بر بیماران و خانواده‌های آن‌ها داشته است.
بسیاری از بیماران به دلیل ناتوانی در تأمین هزینه‌های درمان، احساس ناامیدی و استرس را تجربه می‌کنند. این مسئله به‌ویژه در بیماران مبتلا به بیماری‌های خاص و مزمن که نیازمند درمان‌های طولانی‌مدت هستند، نمود بیشتری دارد.
افزایش قیمت دارو در کشور به یکی از چالش‌های بزرگ حوزه سلامت تبدیل شده است که نه تنها فشار اقتصادی سنگینی را بر بیماران، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد وارد کرده، بلکه دسترسی به خدمات درمانی مناسب را نیز به‌شدت محدود کرده است. عواملی مانند نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه‌های تولید، کاهش یارانه‌های دولتی و مشکلات تأمین دارو به دلیل تحریم‌ها، از دلایل اصلی این بحران شناخته می‌شوند.
با وجود تلاش مسئولان برای تنظیم قیمت‌ها و تأمین داروهای ضروری، همچنان سهم قابل‌توجهی از هزینه‌ها بر دوش بیماران باقی مانده است. این مسئله باعث افزایش نگرانی‌ها درباره عدالت در حوزه سلامت و فشار اقتصادی بر خانواده‌ها شده است. تأثیرات اجتماعی و روانی این بحران نیز، به‌ویژه برای بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن و خاص، جدی و عمیق است.
منبع:
مهر
مریم ملکی
