پزشکان بریتانیایی در بیمارستان‌های گایز و سنت توماس لندن در حال آزمایش قرص‌هایی با نام قرص‌های مدفوع هستند که حاوی مدفوع خشک‌شده (فریز شده) از اهداکنندگان سالم است. این قرص‌ها برای پاک‌سازی روده از سوپرباگ‌ها—باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک که سالانه حدود یک میلیون نفر را در جهان می‌کشند— طراحی شده‌اند. داده‌های اولیه نشان می‌دهند که این روش می‌تواند باکتری‌های مضر را از روده حذف کرده و جای آن‌ها را با باکتری‌های سالم پر کند. این رویکرد نوآورانه راهی جدید برای مقابله با عفونت‌های مقاوم به دارو ارائه می‌دهد. در این مقاله، با استناد به منابع معتبر مانند BBC، The Guardian، Nature و Reuters، جزئیات این پژوهش بررسی می‌شود.
سوپرباگ‌ها و چالش مقاومت آنتی‌بیوتیکی
به گزارش فرارو، سوپرباگ‌ها باکتری‌هایی هستند که به اکثر آنتی‌بیوتیک‌های موجود مقاوم شده‌اند و می‌توانند از روده، که بزرگ‌ترین مخزن مقاومت آنتی‌بیوتیکی در بدن انسان است، به دیگر نقاط بدن مانند مجاری ادراری یا جریان خون گسترش یابند و عفونت‌های خطرناکی ایجاد کنند. به گفته دکتر بلر مریک، متخصص عفونی در بیمارستان گایز و سنت توماس، هدف این پژوهش حذف این باکتری‌ها از روده است تا از عوارض جدی آن‌ها جلوگیری شود.
قرص‌های مدفوع چگونه کار می‌کنند؟
ایده استفاده از مدفوع برای درمان، که به ترانس‌پوزیشن یا انتقال مدفوعی معروف است، پیش‌تر برای درمان اسهال شدید ناشی از باکتری کلستریدیوم دیفیسیل (C. difficile) تأیید شده بود. در آن درمان، انتقال مدفوع اهدا از طریق کولونوسکوپی یا لوله انجام می‌شد، اما پژوهشگران متوجه شدند که این روش به‌طور غیرمنتظره‌ای سوپرباگ‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
در این آزمایش جدید:
منبع: مدفوع از اهداکنندگان سالم به بانک مدفوع جمع‌آوری می‌شود.
فرآوری: نمونه‌ها برای اطمینان از نبود باکتری‌های مضر آزمایش می‌شوند، غذای هضم‌نشده حذف شده و سپس مدفوع خشک و به پودر تبدیل می‌شود.
قرص‌ها: پودر در کپسول‌هایی بسته‌بندی می‌شود که در معده حل نمی‌شوند و در روده‌ها آزاد می‌شوند تا باکتری‌های سالم را منتشر کنند.
این روش به بیماران امکان می‌دهد بدون نیاز به روش‌های تهاجمی، درمان را به‌صورت خوراکی دریافت کنند.
نتایج اولیه آزمایش
این آزمایش روی ۴۱ بیمار که در شش ماه گذشته عفونت ناشی از باکتری‌های مقاوم به دارو داشتند، انجام شد. نتایج اولیه امیدوارکننده است:
پذیرش بیماران: بیماران از مصرف قرص‌های مدفوع استقبال کردند که نشان‌دهنده پذیرش اجتماعی این روش است.
ماندگاری باکتری‌ها: باکتری‌های اهدایی حداقل تا یک ماه پس از درمان در روده بیماران قابل‌تشخیص بودند.
رقابت با سوپرباگ‌ها: دکتر مریک معتقد است که باکتری‌های سالم با سوپرباگ‌ها برای غذا و فضای روده رقابت می‌کنند، آن‌ها را حذف یا به سطحی بی‌خطر کاهش می‌دهند.
افزایش تنوع میکروبی: پس از درمان، تنوع باکتری‌های روده افزایش یافت، که نشانه‌ای از سلامت روده و مقاومت در برابر عفونت‌های جدید است.
این نتایج پایه‌ای برای آزمایش‌های بزرگ‌تر در آینده فراهم کرده است.
اهمیت میکروبیوم در سلامت
بدن انسان میزبان تعداد زیادی باکتری، قارچ و میکروب است که به میکروبیوم معروف‌اند و تعداد آن‌ها از سلول‌های انسانی بیشتر است. میکروبیوم در بیماری‌هایی مانند سرطان و سلامت روان نقش دارد. پژوهش‌های اخیر، مانند مطالعه‌ای که در Nature منتشر شد، نشان داده‌اند که باکتری‌های مفیدی که در ساعات اولیه پس از تولد وارد بدن می‌شوند، خطر بستری شدن کودکان به دلیل عفونت‌های ریوی را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهند.
دکتر مریک تأکید می‌کند که دیدگاه نسبت به باکتری‌ها تغییر کرده است: «۲۰ سال پیش همه فکر می‌کردند باکتری‌ها مضر هستند، اما حالا می‌دانیم که برای سلامت ضروری‌اند.»
کاربردهای آینده و چالش‌ها
در صورت موفقیت در آزمایش‌های بزرگ‌تر، قرص‌های مدفوع می‌توانند برای درمان و پیشگیری از عفونت‌های سوپرباگ در گروه‌های پرخطر مانند بیماران تحت شیمی‌درمانی یا دریافت‌کنندگان پیوند عضو استفاده شوند. دکتر کریسی سرگاکی، رئیس تحقیقات میکروبیوم در آژانس تنظیم مقررات داروهای بریتانیا (MHRA)، اعلام کرد که بیش از ۴۵۰ داروی میکروبیومی در حال توسعه هستند و برخی به‌زودی وارد بازار خواهند شد. او افزود: «در آینده ممکن است میکروبیوم‌ها جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها شوند، که چشم‌اندازی بزرگ است.»
بااین‌حال، چالش‌هایی وجود دارد:
مقیاس‌پذیری: تولید قرص‌ها در مقیاس بزرگ و تضمین کیفیت مدفوع اهدایی نیازمند زیرساخت‌های پیشرفته است.
پذیرش عمومی: با وجود پذیرش اولیه بیماران، ممکن است برخی به دلیل ماهیت غیرمعمول درمان تردید داشته باشند.
نیاز به شواهد بیشتر: آزمایش‌های بزرگ‌تر برای تأیید اثربخشی و ایمنی درازمدت ضروری است.
منبع:
فرارو
پریا ابراهیمی
