به گزارش اقتصاد آنلاین، بازار سرمایه ایران در دومین روز معاملاتی هفته با ریزشی سنگین مواجه شد. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با افت ۷۷،۸۹۷ واحدی به رقم ۲ میلیون و ۸۴۴ هزار واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز کاهش ۱۹،۳۹۳ واحدی را تجربه کرد و در سطح ۸۸۸ هزار واحد ایستاد.
از میان ۸۵۴ نماد معاملاتی موجود در کل بازار سرمایه، ۸۲۵ نماد (۹۷ درصد) در منطقه منفی قرار داشتند و تنها ۲۹ نماد (۳ درصد) مثبت بودند. این عدم تعادل آشکار بین عرضه و تقاضا، نشان‌دهنده تسلط کامل فروشندگان بر بازار است.
همچنین ارزش معاملات خرد بازار به ۳.۷ هزار میلیارد تومان رسید، اما نکته قابل تأمل، تکرار خروج ۲ هزار میلیارد تومانی پول حقیقی از بازار بود. این رقم نشان‌دهنده فشار شدید نقدشوندگی و تمایل گسترده سرمایه‌گذاران خرد به خروج از بازار است. در طرف مقابل، ارزش سفارشات فروش با رقم بی‌سابقه ۲۹،۶۰۱ میلیارد تومان، به مراتب بالاتر از ارزش سفارشات خرید (۲۵۹ میلیارد تومان) بود که بیانگر صف‌های سنگین فروش در بازار است.
وقتی ترس بر منطق سوار می‌شود
سقوط اخیر بورس تهران بیشتر از آنکه نمودی از ضعف بنیاد‌های اقتصادی باشد، تصویری است از ذهنیت جمعی سرمایه‌گذاران ایرانی که همچون آینه‌ای، اضطراب‌های سیاسی و ترس‌های ناخودآگاه جامعه را بازتاب می‌دهد. حتی با پایان درگیری‌های نظامی و برقراری آتش‌بس، بازار نه تنها نفسی نکشید، بلکه در باتلاق تردید‌ها فرو رفت. گویی سرمایه‌گذاران با چشمانی بی‌اعتماد، به صلح موقت خیره شده‌اند و در سکوت، طنین دوباره آتش جنگ را می‌شنوند.
این عدم باور به ثبات، بازار را به میدانی برای فرار تبدیل کرده است؛ فراری که بیشتر شبیه واکنشی غریزی است تا تصمیمی حساب‌شده. سرمایه‌گذاران، همچون مسافران یک کشتی نامطمئن، ترجیح می‌دهند پیش از آنکه امواج طوفان به کشتی برسد، خود را به ساحل نجات برسانند، حتی اگر این ساحل، به بهای فروش دارایی‌ها در پایین‌ترین قیمت‌ها تمام شود. این رفتار، بیش از هر چیز، از غریزه بقا سرچشمه می‌گیرد، نه تحلیل اقتصادی.
در چنین فضایی، اعداد و ارقام بازار دیگر تنها نشان‌دهنده ارزش سهام نیستند، بلکه بازتابی از ضربان‌های عصبی معامله‌گرانی هستند که در هر نوسان، تهدید را پیش‌بینی می‌کنند. بازار سرمایه، که باید بر اساس سودآوری شرکت‌ها و چشم‌انداز‌های اقتصادی حرکت کند، این روز‌ها اسیر موجی از روان‌شناسی ترس شده است؛ و تا زمانی که این ترس‌ها به اعتمادی پایدار تبدیل نشوند، هیچ آتش‌بسی قادر نخواهد بود بازار را از این روند نزولی نجات دهد.
غیبت حمایت‌های نهادی
یکی از عوامل تشدید کننده ریزش، عدم حضور فعال نهاد‌های مسئول از جمله سازمان بورس، صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار و دولت در حمایت از بازار بوده است. انتظار می‌رفت این نهاد‌ها با اقدامات سریع و مؤثر، مانع از شکل‌گیری موج فروش شوند، اما عدم حضور فعال آنها به بی‌اعتمادی دامن زده است. آمار‌ها نشان می‌دهد صندوق‌های درآمد ثابت نیز با خروج ۳۳۱.۷ میلیارد تومانی پول مواجه بوده‌اند، در حالی که صندوق‌های کالایی تنها ۳۴.۹ میلیارد تومان جذب سرمایه داشته‌اند.
فشار نقدشوندگی و رفتار جمعی
فضای هیجانی حاکم بر بازار موجب شکل‌گیری رفتار جمعی در بین سرمایه‌گذاران خرد شده است. سرانه فروش حقیقی با رقم ۸۶ میلیون تومان، به مراتب بالاتر از سرانه خرید ۲۶.۲ میلیون تومانی است. این اختلاف فاحش نشان‌دهنده تمایل شدید سرمایه‌گذاران خرد به خروج از بازار است. همچنین، تعداد نماد‌های با صف فروش (۷۴۷ نماد) در مقایسه با نماد‌های دارای صف خرید (تنها ۵ نماد) بیانگر فشار فروش بی‌سابقه در بازار است.
توصیه‌های راهبردی به سرمایه‌گذاران
سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت، از ورود به بازار در شرایط فعلی خودداری کنند، در صورت تمایل به خرید، به دنبال نماد‌های با صف فروش سنگین و نقدشوندگی بالا باشند، حد ضرر را جدی بگیرند.
سرمایه‌گذاران میان‌مدت، منتظر نشانه‌های تثبیت بازار بمانند، به تدریج و با احتیاط در نماد‌های بنیادی با P/Eهای زیر ۵ موقعیت‌گیری کنند و سبد سرمایه‌گذاری را متنوع نگه دارند.
سرمایه‌گذاران بلندمدت، از فرصت ریزش بازار برای جمع‌آوری سهام بنیادی استفاده کنند، به شاخص‌های بنیادی و سودآوری شرکت‌ها توجه ویژه داشته باشند، از تصمیم‌گیری‌های هیجانی پرهیز کنند.
بهترین استراتژی در بازار
بازار سرمایه ایران در روزهای اخیر صحنه هجوم فروشندگان و خروج گسترده پول حقیقی بوده است. ترکیب عوامل سیاسی، روانی و غیبت حمایت‌های نهادی، فضایی از بی‌اعتمادی و هراس را ایجاد کرده که نتیجه آن ریزش شدید شاخص‌ها و شکل‌گیری صف‌های فروش سنگین است. در چنین شرایطی، تصمیم‌گیری عقلانی و دوری از هیجان، کلید حفظ سرمایه است. به نظر می‌رسد بازار در انتظار نشانه‌های مثبت از سوی نهاد‌های حاکمیتی یا تحولات سیاسی است تا از این روند نزولی خارج شود. تا آن زمان، احتیاط و صبر، بهترین استراتژی برای سرمایه‌گذاران خواهد بود.
