مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان یکی از ابزارهای مالیاتی مدرن، نقش مهمی در افزایش درآمدهای دولت‌ها، کاهش فرار مالیاتی و توزیع عادلانه ثروت دارد. کشور ما نیز با توجه به شرایط اقتصادی و نیاز به منابع مالی پایدار، در سال‌های اخیر به سمت اجرای این نوع مالیات حرکت کرده است.
مالیات بر عایدی سرمایه نوعی مالیات است که بر سود حاصل از فروش دارایی‌های سرمایه‌ای مانند سهام، املاک، ارز، طلا و سایر دارایی‌ها وضع می‌شود. هدف اصلی این نوع مالیات، اخذ مالیات از سودهای غیرعملیاتی و درآمدهای ناشی از افزایش ارزش دارایی‌ها است.
مالیات بر عایدی سرمایه منبع مهمی برای تأمین مالی دولت‌ها محسوب می‌شود که می‌تواند به کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی کمک کند.
با اجرای مالیات بر عایدی سرمایه، امکان فرار مالیاتی در بخش دارایی‌ها کاهش می‌یابد، زیرا فروش دارایی‌ها به طور رسمی ثبت می‌شود و مالیات آن قابل وصول است.
این نوع مالیات همچنین می‌تواند به کاهش نابرابری درآمدی کمک کند، زیرا افراد دارای ثروت بیشتر که دارای دارایی‌های بیشتری هستند، مالیات بیشتری پرداخت می‌کنند و از طریق پرداخت این نوع از مالیات، از فعالیت‌های سوداگرانه در بازارهای مالی و دارایی جلوگیری شده و به ثبات اقتصادی کمک می‌شود.
در سال‌های اخیر، با تصویب قوانین جدید مالیاتی، زمینه برای اجرای مالیات بر عایدی سرمایه فراهم شده و به موجب قانون، نرخ مالیات بر عایدی سرمایه بسته به نوع دارایی و مدت نگهداری آن متفاوت است.
آنچه در این بحث قابل توجه است این است که تحقق مالیات بر عایدی سرمایه، با چالش‌های بسیاری مانند فقدان زیرساخت‌های اطلاعاتی کافی، مقاومت برخی از ذینفعان در پرداخت و پیچیدگی‌های قانونی روبرو است.
اجرای مالیات ستانی از طریق عوائد سرمایه‌ای، پیشینه اجرایی موفقی در سطح بین الملل دارد و بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، مانند ایالات متحده، بریتانیا، کانادا، استرالیا و کره جنوبی آن را با موفقیت اجرا کرده اند و این تجربه موفق بین المللی نشان می‌دهد که اجرای موفق مالیات بر عایدی سرمایه نیازمند طراحی دقیق، زیرساخت‌های اطلاعاتی قوی، آموزش عمومی و همکاری بین دستگاه‌های مختلف است.
اما در توضیح میزان اهمیت این نوع از مالیات، گفتنی است که طبق مطالعات صورت گرفته، مالیات بر عایدی سرمایه می‌تواند به صورت قابل توجهی درآمدهای دولت را افزایش دهد و همچنین می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سایر بخش‌های اقتصادی داشته باشد. به عنوان مثال، با کاهش فعالیت‌های سوداگرانه در بازار مسکن، قیمت مسکن متعادل‌تر می‌شود و دسترسی به مسکن برای اقشار کم درآمد آسان‌تر می‌شود.
اجرای موفق این طرح مانند بسیاری از طرح‌های دیگر نیازمند ایجاد زیرساخت‌های اطلاعاتی قوی است و دولت باید زیرساخت‌های اطلاعاتی لازم را برای شناسایی و ثبت دارایی‌ها ایجاد کند.
علاوه بر لزوم افزایش آگاهی عمومی نسبت به پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه، اجرای موفق این نوع از مالیات نیازمند همکاری بین سازمان امور مالیاتی، بانک مرکزی، سازمان ثبت اسناد و املاک و سایر دستگاه‌های ذیربط است. حتی شاید قانون فعلی در این زمینه نیازمند اصلاح و بازنگری باشد تا با شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور سازگار شود.
در نهایت اینکه مالیات بر عایدی سرمایه یک ابزار مالیاتی مهم است که می‌تواند به افزایش درآمدهای دولت، کاهش فرار مالیاتی و توزیع عادلانه ثروت در کشور کمک کند و اجرای موفق آن نیازمند طراحی دقیق، زیرساخت‌های اطلاعاتی قوی، آموزش عمومی و همکاری بین دستگاه‌های مختلف است. با توجه به پتانسیل بالای مالیات بر عایدی سرمایه در افزایش درآمدهای دولت، توصیه می‌شود که دولت با جدیت بیشتری به اجرای این نوع از مالیات بپردازد.
