در شرایطی که حدود ۱۱ میلیون نفر از افراد غیرنیازمند هر ماه یارانه نقدی دریافت می‌کنند، دولت چهاردهم در راستای کمک به دهک‌های پایین جامعه، یارانه ۷۵۰ هزار نفر از دهک‌های بالای درآمدی را قطع کرده است. رئیس‌جمهور هم بر تسریع در اجرای این برنامه تأکید کرده است.
قانون بودجه ۱۴۰۴؛ یارانه ثروتمندان باید حذف شود
بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۴، دولت موظف شده است یارانه خانوارهای پردرآمد را حذف کند و منابع آن را به کمک خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی و سه دهک پایین درآمدی اختصاص دهد. مجلس نیز در این زمینه با دولت همسو است.
تا کنون چند نفر یارانه‌شان قطع شده؟
پس از واریز آخرین قسط یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی به دهک‌های چهارم تا نهم در ۳۱ فروردین ۱۴۰۴، آمارها نشان داد که ۴۳۶ هزار نفر از لیست دریافت یارانه خارج شده‌اند. احمد میدری، وزیر کار، هم اعلام کرد که در دولت چهاردهم تاکنون یارانه ۷۵۰ هزار نفر قطع شده که ۱۵۰ هزار نفر از آنها مقیم خارج از کشور بودند.
افراد جدید به لیست یارانه‌بگیران اضافه شدند
طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان هدفمندی، در ماه گذشته حدود ۵۳ هزار نفر به دهک‌های اول تا سوم افزوده شده است. بدین ترتیب تعداد یارانه‌بگیران این دهک‌ها از ۲۷ میلیون و ۸۸۱ هزار و ۸۰۱ نفر به ۲۷ میلیون و ۹۳۴ هزار و ۵۵۷ نفر رسیده است.
چگونه افراد از یک دهک به دهک دیگر منتقل می‌شوند؟
دهک‌بندی خانوارها دوبار در سال صورت می‌گیرد. در این فرآیند، افراد بر اساس معیارهای وسع‌سنجی دسته‌بندی می‌شوند. هر دهک به‌طور متوسط ۸.۵ میلیون نفر دارد. بنابراین اگر فردی از دهک ۱۰ خارج شود و به دهک پایین‌تری برود، دقیقاً یک فرد از دهک پایین‌تر به دهک ۱۰ منتقل می‌شود.
سرعت عمل دولت به انتقاد پزشکیان خورد
رئیس‌جمهور، مسعود پزشکیان، اخیراً در دستوری به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اجرای سریع‌تر حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی را الزامی دانست و گفت: “مشکل اصلی عدم داشتن داده‌های صحیح، دقیق و به‌روز است؛ اما این بهانه نمی‌تواند مانع اجرای قانون شود.”
هر ماه ۲۶ هزار و ۳۲۰ میلیارد تومان یارانه پرداخت می‌شود
بر اساس آخرین آمار، دولت ماهانه ۲۶ هزار و ۳۲۰ میلیارد تومان یارانه نقدی به شهروندان پرداخت می‌کند:
- دهک‌های اول تا سوم : ۱۱ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان
- دهک‌های چهارم تا نهم : ۱۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان
- دهک دهم ۵۹۰ میلیون تومان هزینه کرده است
بر اساس آمار بهمن ۱۴۰۳، حدود ۵۱ میلیون نفر در دهک‌های چهارم تا نهم یارانه دریافت می‌کنند. در همین حال، آمار سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که دهک دهم ماهانه ۵۹۰ میلیون تومان هزینه داشته، در حالی که دهک اول تنها ۴۷ میلیون تومان خرج کرده است.
لایحه دو فوریتی برای شفاف‌سازی حذف یارانه
با وجود تصمیمات قبلی برای حذف یارانه ثروتمندان، نبود زیرساخت‌ها و داده‌های دقیق تاکنون این امر را با مشکل مواجه کرده بود. اخیراً وزارت رفاه لایحه‌ای دو فوریتی برای شفاف‌سازی نحوه اجرای این تصمیم به دولت ارائه داده است.
اعتراض افراد قطع یارانه‌ای مجاز است
بر اساس اظهارات وزیر کار، افرادی که یارانه‌شان قطع شده، می‌توانند اعتراض کنند و درآمد خود را اعلام کنند. اگر مشخص شود اطلاعات ارائه‌شده صحیح باشد و فرد زیر سقف درآمد تعیین‌شده قرار داشته باشد، یارانه دوباره به او پرداخت می‌شود. اما اگر اطلاعات غلط باشد، فرد دیگر مشمول هیچ نوع یارانه‌ای نخواهد شد.
تغییر در زمان پرداخت یارانه از بهمن ۱۴۰۲
از بهمن ماه سال ۱۴۰۲، زمان پرداخت یارانه به شکل زیر تنظیم شد:
۱. بیستم هر ماه : مستمری مددجویان کمیته امداد و بهزیستی
۲. بیست و پنجم هر ماه : یارانه دهک‌های یک تا سه (۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر)
۳. سی‌ام هر ماه : یارانه دهک‌های چهارم تا نهم (۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر)
۴. اول ماه : یارانه دارو و سوخت
هدف دولت و مجلس؛ حذف یارانه ۱۸ میلیون نفر
تاکنون حدود ۷ میلیون نفر از لیست یارانه خارج شده‌اند، اما هدف بلندمدت دولت و مجلس حذف یارانه ۱۸ میلیون نفر است. این برنامه در قالب لایحه بودجه ۱۴۰۴ در کمیسیون اجتماعی مجلس مطرح شده و ظاهراً عزم جدی برای اجرای آن وجود دارد.
یارانه باید به دست نیازمندان برسد
دولت چهاردهم با تأکید بر عدالت اجتماعی، قصد دارد یارانه ۱۸ میلیون نفر از ثروتمندان را قطع کند و منابع آن را به محرومان اختصاص دهد. با این حال، نبود داده‌های دقیق و زیرساخت‌های لازم، یکی از چالش‌های اصلی در مسیر اجرای این طرح است. دولت و مجلس در حال همراهی برای اصلاح این ساختار هستند، اما موفقیت آن به شفافیت، دقت و مدیریت هوشمندانه بستگی دارد.
