در آستانه فرارسیدن ایام اربعین، بازار ارز و تمهیدات بانکی برای زائران به موضوعی پررنگ و مورد توجه تبدیل شده است. بانک مرکزی با ارائه طرح ارز اربعین، تلاش کرده تا مسیر دریافت ارز را برای زائران آسان‌تر و شفاف‌تر کند و در عین حال از فشار بر بازار ارز داخلی بکاهد. امسال با سیاست جایگزینی دینار به جای دلار، امکان دریافت ۲۰۰ هزار دینار عراق با نرخ دولتی فراهم شده که منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی برای زائران شده است. این اقدامات، هرچند با رضایت عمومی همراه بوده، اما مشکلاتی مانند کمبود ارز و اختلال در ثبت‌نام نیز به چشم می‌خورد.
در این گزارش خبرنگار گسترش نیوز به بررسی همه جانبه ای درباره خرید دینار ویژه اربعین می پردازد.
شرایط دریافت ارز اربعین در تیر ۱۴۰۴
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در راستای تسهیل سفر زائران، طرح «ارز اربعین» را اجرا کرده و امکان دریافت ۲۰۰ هزار دینار عراق با نرخ دولتی را برای هر زائر فراهم کرده است.
برای استفاده از این طرح، زائران باید چند شرط اصلی را رعایت کنند. نخستین و مهم‌ترین شرط، ثبت‌نام در سامانه سماح است که بدون آن دریافت ارز امکان‌پذیر نیست. همچنین، متقاضیان باید حداقل ۵ سال سن داشته باشند و مدارک هویتی معتبر خود را ارائه دهند تا احراز هویت آن‌ها به‌درستی انجام شود. طبق اعلام بانک مرکزی، فروش ارز اربعین از اوایل مردادماه آغاز خواهد شد. این ارز فقط از طریق هفت بانک عامل به زائران عرضه می‌شود که شامل بانک‌های ملی، ملت، تجارت، صادرات، سپه، پارسیان و پست بانک است. این اقدامات با هدف مدیریت بهتر بازار ارز و تسهیل تامین مالی زائران اربعین طراحی شده تا روند سفر آسان‌تر و شفاف‌تر انجام شود.
تفاوت ارز اربعینی با ارز آزاد چقدر است؟
قیمت ارز اربعین بر اساس نرخ سامانه ETS بانک مرکزی محاسبه می‌شود که در حال حاضر حدود ۱۰ درصد پایین‌تر از نرخ بازار آزاد است. هرچند این ارز جدا از ارز مسافرتی محسوب می‌شود، اما در گروه ارز دولتی قرار می‌گیرد. ارز اربعین که در دسته ارز دولتی قرار دارد، با نرخی پایین‌تر از بازار آزاد عرضه می‌شود. هم‌اکنون قیمت هر صد دینار در سامانه ETS بانک مرکزی حدود ۵ هزار و ۴۶۳ تومان است، در حالی که در بازار آزاد همان مقدار حدود ۵ هزار و ۹۵۰ تومان فروخته می‌شود. این اختلاف تقریبا ۱۰ درصدی باعث می‌شود زائران با خرید ۲۰۰ هزار دینار از طریق بانک مرکزی، حدود یک میلیون تومان نسبت به خرید از بازار آزاد صرفه‌جویی کنند.
رضایت عمومی از خدمات بانک ملی در ارز اربعین
در آستانه سفر اربعین، بسیاری از زائران از خدمات بانک ملی در ارائه ارز اربعین ابراز رضایت کرده‌اند. تعدد شعب این بانک، سیاست جایگزینی دینار به جای دلار و امکان خرید و پرداخت آنلاین مبلغ ریالی ارز از طریق اپلیکیشن «بله» از جمله دلایل اصلی این رضایت عمومی عنوان شده است. این اقدامات باعث شده روند دریافت ارز برای زائران آسان‌تر و کم‌دردسرتر شود.
سیاست جایگزینی دینار به جای دلار
یکی از تغییرات مهم امسال، جایگزینی دینار به جای دلار برای زائران بود. این اقدام علاوه بر کاهش وابستگی به دلار، مدیریت بهتری در توزیع ارز ایجاد کرده است. بسیاری از زائران که در سال‌های گذشته مجبور به خرید دلار بودند، حالا با دریافت دینار عراق می‌توانند هزینه‌های سفر خود را مدیریت کنند. این سیاست با استقبال خوبی روبه‌رو شده و به کاهش فشار بر بازار ارز داخلی کمک کرده است.
تسهیل خرید ارز از طریق اپلیکیشن بله
امسال امکان خرید آنلاین ارز و پرداخت ریالی از طریق اپلیکیشن «بله» فراهم شد. این روش باعث کاهش ازدحام در شعب و افزایش سرعت خدمات‌دهی شد. زائران می‌توانند بدون نیاز به مراجعه مکرر به بانک، مراحل ثبت‌نام و پرداخت ارز را انجام دهند. این اقدام، تجربه کاربری بهتری را برای متقاضیان فراهم کرده و باعث افزایش رضایت عمومی شده است.
افرادی که سابقه سفر به عراق در مراسم اربعین را دارند، سال های گذشته به خاطر دارند که دولت مدعی قبل، ارز را از سوراخ دیوار به مردم تحویل می داد.
مشکلات فروش دینار در بازار آزاد
با وجود مزایای سیاست جدید، برخی زائران پس از انصراف از سفر، هنگام فروش دینار در بازار آزاد با مشکل مواجه شدند. یکی از زائران عنوان کرده بود که دینار را به قیمت حدود ۶,۳۰۰ تومان از بانک سپه خریده، اما در بازار آزاد خریدار چندانی پیدا نمی‌شود و قیمت پیشنهادی کمتر از نرخ خرید است، در حالی که قیمت آزاد دینار حدود ۷,۵۰۰ تومان برآورد شده است. این موضوع ضرورت نظارت بیشتر بر بازار آزاد ارز را نشان می‌دهد.
مشکلات ثبت‌نام و تامین ارز
در کنار رضایت عمومی، برخی مشکلات نیز گزارش شده است. برخی زائران هنگام مراجعه به بانک برای دریافت دینار، با پاسخ «ارز تمام شده، بروید انصراف دهید» مواجه شدند. همچنین برخی در مراحل ثبت‌نام در سامانه سماح با اختلال روبه‌رو شدند و نتوانستند برای خرید ارز ثبت‌نام کنند. این مشکلات در حالی رخ داده که کمتر از دو هفته تا آغاز سفر اربعین باقی مانده و طبق اعلام بانک مرکزی، دینار، دلار و یورو به میزان معادل ۱۰۰ یورو برای هر نفر در صرافی‌ها عرضه می‌شود.
