پژوهشکده پولی و بانکی، بازوی تحقیقاتی بانک مرکزی، در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که اقتصاد ایران در سه‌ماهه منتهی به اردیبهشت ۱۴۰۴ با رشدی ۱.۹ درصدی، بهترین عملکرد خود را در مقایسه با دوره‌های مشابه در ماه‌های اخیر به ثبت رسانده است. این رشد نسبت به ۱.۷ درصد در فروردین و ۰.۴ درصد در زمستان ۱۴۰۳ نشان‌دهنده یک روند صعودی قابل‌توجه است.
نقش کلیدی نفت و خدمات در شتاب اقتصادی
بررسی‌های این پژوهشکده نشان می‌دهد که بخش‌های نفت و خدمات، دو نیروی اصلی در پشت این رشد اقتصادی بوده‌اند. بخش خدمات، که بزرگ‌ترین بخش اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهد، در سه‌ماهه منتهی به اردیبهشت رشدی ۲.۳ درصدی را تجربه کرده که مشابه عملکرد آن در دوره سه‌ماهه منتهی به فروردین است. این در حالی است که این بخش در زمستان ۱۴۰۳ تقریباً رشدی نزدیک به صفر داشت.
بخش نفت نیز با جهشی چشمگیر، از رشد منفی ۳ درصدی در زمستان ۱۴۰۳ به رشد ۲ درصدی در اردیبهشت ۱۴۰۴ رسیده است. این افزایش نسبت به رشد ۰.۹ درصدی در فروردین، نشان‌دهنده تأثیر قابل‌توجه این بخش در بهبود شاخص‌های اقتصادی است. ارزش افزوده بالای بخش نفت و حجم عظیم بخش خدمات، این دو را به ستون‌های اصلی رشد اقتصادی کشور در این دوره تبدیل کرده‌اند.
چالش‌های پیش روی صنایع و کشاورزی
در مقابل، بخش‌های صنایع و معادن و کشاورزی عملکرد ضعیف‌تری داشته‌اند. رشد بخش صنایع و معادن، که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته موتور محرک اقتصاد است، از ۱.۹ درصد در زمستان ۱۴۰۳ به ۱.۷ درصد در سه‌ماهه منتهی به اردیبهشت کاهش یافته است. این افت به دلیل چالش‌هایی مانند قطعی برق، عدم اطمینان اقتصادی و بی‌ثباتی‌های کلان اقتصادی بوده است.
بخش کشاورزی نیز همچنان در محدوده منفی باقی مانده است. رشد این بخش که در زمستان ۱۴۰۳ حدود ۱.۷ درصد بود، در فروردین به منفی ۱.۳ درصد و در سه‌ماهه منتهی به اردیبهشت به منفی ۰.۲ درصد رسید. هرچند این روند نشان‌دهنده بهبود نسبی نسبت به فروردین است، اما همچنان نتوانسته به محدوده مثبت بازگردد.
اهمیت رشد اقتصادی برای توسعه و رفاه
رشد اقتصادی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه و رفاه در هر کشوری است. افزایش تولید ناخالص داخلی، بهبود درآمد سرانه و ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر، از نتایج مستقیم این رشد است. این امر نه‌تنها به کاهش فقر و نابرابری کمک می‌کند، بلکه با افزایش درآمدهای مالیاتی، توان دولت برای سرمایه‌گذاری در آموزش، بهداشت و زیرساخت‌ها را تقویت می‌کند. علاوه بر این، رشد اقتصادی پایدار می‌تواند اعتماد عمومی به نهادهای اقتصادی و سیاسی را افزایش داده و به انسجام اجتماعی کمک کند.
نگاه به آینده؛ آیا این روند ادامه می‌یابد؟
پژوهشکده پولی و بانکی با استفاده از روش‌های پیشرفته یادگیری عمیق و تحلیل داده‌های متنوع، رشد اقتصادی بخش‌های مختلف را تخمین زده و نشان داده است که اقتصاد ایران در مسیر بهبود قرار دارد. با این حال، تداوم این روند به عوامل متعددی از جمله ثبات سیاست‌های کلان، رفع موانع تولید در بخش صنایع و معادن و بهبود وضعیت کشاورزی بستگی دارد. آیا ایران می‌تواند این شتاب اقتصادی را حفظ کند؟ پاسخ این پرسش به تصمیمات آینده و مدیریت چالش‌های پیش‌رو بستگی دارد.
