وحید پورتجریشی؛ بازار: وضع تعرفه های گمرکی ایالات متحده بر واردات از کشورهای مختلف را می توان راهبرد اصلی دونالد ترامپ برای اعمال فشار بر مخالفین دانست. ترامپ که از ابتدای کار دولت دوم خود، جنگ تعرفه های تجاری را علیه چین، کانادا و مکزیک به راه انداخت، اکنون به دنبال نهادینه ساختن این روش به عنوتان ابزاری برای مقابله با کشورهای غیر همسو و البته شرکای تجاری همسوی خود است.
تلاش برای بازگرداندن جهان تک قطبی ذیل شعار «نخست، آمریکا»
به نظر می رسد آنچه دونالد ترامپ از طریق وضع تعرفه های تجاری جدید بر کشورهای مختلف دنبال می کند، تلاشی برای اعمال فشار بر کشورهای مستقل در راستای کاهش میزان تاثیرگذاری آنها بر اقتصاد بین الملل است. اگرچه روند اعمال تعرفه های گمرکی جدید ترامپ از چین آغاز شد؛ اما بسط آنها به تمامی کشورهای جهان، این فرضیه را تایید می کند. دونالد ترامپ روز دوشنبه هفته جاری نیز از اعمال تعرفه های ۱۰۰ درصدی بر واردات از روسیه و البته وضع تعرفه هایی مشابه علیه کشورهایی خبر داد که به مبادله تجاری با مسکو می پردازند. ترامپ اکنون مسکو را تهدید کرده که در صورت عدم دستیابی به آتش بس با اوکراین طی مدت ۵۰ روز، این تعرفه ها علیه روسیه و شرکای تجاری این کشور اعمال خواهد شد.
اکنون به نظر می رسد ترامپ در حال تعریف تعرفه ها به عنوان ابزاری برای جنگ اقتصادی رسمی علیه کشورهای غیرهمسو است که با این حساب، می توان منتظر اعمال تعرفه هایی مشابه علیه دیگر کشورهای رقیب طی هفته های آتی بود.
تعیین یا اعمال تغییر در تعرفه های گمرکی بر اساس قوانین داخلی آمریکا، در زمره تشخیص و اختیارات رئیس جمهوری این کشور بوده و نیازی به تایید یا تصویب کنگره ندارد
این رفتار دولت آمریکا از سوی دیگر نشانگر تلاش ترامپ برای وضع مکانیزمی جدید در تجارت بین الملل است که بر اساس آن، تمامی کشورها در صورت علاقمندی به ادامه روابط تجاری با بزرگترین بازار مصرف جهان، نیازمند همسویی با سیاست های کلان دولت آمریکا هستند. این اقدام دونالد ترامپ، دقیقا منطبق بر شعارهای انتخاباتی وی یعنی «نخست آمریکا» و «بازگرداندن عظمت به آمریکا» و تلاشی برای بازگرداندن هژمونی سیاسی واشنگتن با استفاده از ابزار اقتصاد است.
اعمال فشار بر اعضای بریکس برای تبعیت از سیاست خارجی آمریکا
دونالد ترامپ در همان روزهای ابتدایی بازگشت خود به قدرت، اعضای بریکس را تهدید کرد که در صورت تلاش برای دلارزدایی و تاسیس مکانیزم مالی مستقل از دلار و سوئیفت، باید در روابط تجاری خود با آمریکا تجدید نظر کنند. اکنون، تمامی اعضای اصلی این پیمان، دقیقا در معرض تعرفه های سنگین تجاری وضع شده از سوی دولت ترامپ قرار گرفته اند. علاوه بر روسیه و چین که بیشترین سهم افزایش تعرفه های تجاری را به خود تخصیص داده اند، دونالد ترامپ همزمان با تهدید روسیه، برزیل را نیز به وضع تعرفه های تجاری ۵۰ درصدی تهدید کرد. هند به عنوان همسو ترین عضو بریکس با آمریکا نیز اکنون در معرض وضع تعرفه های تجاری ۱۰ درصدی قرار داشته و تعرفه های ۳۰ درصدی بر واردات از آفریقای جنوبی نیز قرار است از تاریخ ۱ آگوست اجرایی شوند.
رقم تعرفه های جدید نیز هیچ گونه مبنای خاصی نداشته و کاملا بر اساس میل و تشخیص دونالد ترامپ اعمال خواهند شد که این مورد نیز قطعا برای رئیس جمهور آمریکا خوشایند خواهد بود
این در حالیست که با نگاهی به فهرست طولانی کشورهای هدف تعرفه های جدید گمرکی صادرات به آمریکا، نام کشورهای عضو پیمان های تجاری اوراسیا نیز به چشم می خورد. به عنوان مثال، عمده کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری های شانگهای نیز مشمول تعرفه های جدید دولت آمریکا شده اند. این اقدام ترامپ به خوبی فرضیه پیشتر مطرح شده در این نوشتار، یعنی تلاش برای تک قطبی سازی قدرتمند نظام بین المللی به رهبری آمریکا را تایید می کند. از سوی دیگر، اعمال فشار بر کشورهای عضو این پیمان های منطقه ای می تواند پیامی به کشورهای غیرهمسو چون ایران محسوب شود؛ کشورهایی که به دنبال دستیابی به مکانیزمی برای توسعه مبادلات تجاری خود بدون دلار یا نظارت آمریکا هستند.
تعرفه های گمرکی موثرتر از تحریم ها!
نکته دیگری که در خصوص تعرفه های گمرکی ترامپ باید مد نظر قرار داد اینکه این تعرفه ها به دلیل عدم نیاز به طی شدن مراحل بروکراتیک پیچیده مربوط به وضع تحریم ها، به سادگی با دستور رئیس جمهور آمریکا و بدون نیاز با استناد به مواردی چون تحقیقات پر هزینه و زمانبر وزارت خرانه داری آمریکا یا دستگاه های اطلاعاتی این کشور برای شناسایی افراد خاطی، قابل اجرا خواهند بود. از سوی دیگر، رقم تعرفه های جدید نیز هیچ گونه مبنای خاصی نداشته و کاملا بر اساس میل و تشخیص دونالد ترامپ اعمال خواهند شد که این مورد نیز قطعا برای رئیس جمهور آمریکا خوشایند خواهد بود!
اما مساله دیگری که باید مورد توجه قرار داد اینکه دایره دربرگیرندگی تعرفه ها، وسعتی ملی داشته و درگیر شخصیت حقیقی یا حقوقی خاصی نخواهند شد. لذا، تاثیرگذاری آنها نیز به همان نسبت بیشتر از تحریم های وضع شده از سوی دولت آمریکا است. به همین دلیل، شرکای تجاری و کشورهای غیرهمسو با آمریکا طی ماه های اخیر رفتاری بسیار محتاطانه در قبال ترامپ اتخاذ کرده اند تا درگیر تعرفه های تازه با وسعت دربرگیرندگی ملی نشوند.
نهایتا باید به این نکته توجه داشت که تعیین یا اعمال تغییر در تعرفه های گمرکی بر اساس قوانین داخلی آمریکا، در زمره تشخیص و اختیارات رئیس جمهوری این کشور است و نیازی به تایید یا تصویب کنگره ندارد. همین امر، دست ترامپ برای نشان دادن رفتارهای هیجانی، سریع و تند علیه کشورهای مختلف را تا حد زیادی باز خواهد گذاشت تا بتواند بدون مداخله دموکرات ها، به اعمال سیاست های دلخواه خود بپردازد.
