اقتصادآنلاین_نسترن فراهانی: قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه در وزارت امور خارجه، در گفت‌و‌گو با خبرنگار سیاسی اقتصادآنلاین در رابطه با وضعیت تنش‌های اخیر و آینده دیپلماسی ایران به خصوص پس از آتش بس میان ایران و اسرائیل اظهار داشت: «اینکه آتش جنگ مجدداً شعله‌ور نشود، نیازمند تصمیم سیاسی در سه محور کلیدی است و این هم مشخص است که، چه کسانی در کشور ما قرار است تصمیم‌گیر باشند.»
وی گفت: «مذاکره زمانی معنا دارد که افراد رسمی با مأموریت و دستور کار مشخص وارد گفت‌و‌گو شوند؛ در حال حاضر چنین چیزی وجود ندارد. البته تبادل پیام احتمالاً در جریان است و ممکن است از طریق واسطه‌ها یا افراد غیررسمی نکاتی منتقل شود، اما این اقدامات، مفهوم واقعی مذاکره را نمی‌رساند.»
محبعلی افزود: «الان گفت‌و‌گو‌هایی ممکن است در برخی سطوح انجام شود، اما آنچه ما در معنای دقیق مذاکره می‌شناسیم، در حال حاضر وجود ندارد. چیزی به نام توافق رسمی یا آتش‌بس هم وجود ندارد؛ آنچه اتفاق افتاده، وقفه‌ای موقت است که می‌تواند هر هفته شکسته شود. تصمیمی بوده که ترامپ گرفته، ایران و اسرائیل هم در ظاهر پذیرفته‌اند، اما هیچ توافق رسمی صورت نگرفته است.»
وی ادامه داد: «بار قبل هم اسرائیلی‌ها بدون هماهنگی با دولت آمریکا اقدامی نکردند؛ این بار هم بعید است بدون چراغ سبز آمریکا و ترامپ دست به اقدامی بزنند. در نتیجه همه‌چیز به این بستگی دارد که میان ایران و آمریکا چه می‌گذرد. اگر به سمت توافق نروند یا پاسخ مناسبی به نامه ترامپ داده نشود، ممکن است بار دیگر جنگ آغاز شود.»
محبعلی تصریح کرد: «برای جلوگیری از جنگ، طرفین باید به تفاهمی مشخص برسند. جنگ برای هر دو طرف پرهزینه است، اما برای ایران تهدیدات خطرناک‌تری در پی دارد. سه موضوع باید محور تصمیم‌گیری سیاسی قرار گیرد؛ اول مسئله هسته‌ای است که بازگشت به شرایط ۲۰۱۵ و برجام ممکن نیست. حق غنی‌سازی پذیرفته شده، اما اجرای آن محل بحث است. البته جایگزین‌هایی مطرح است که قبلاً آمریکایی‌ها نیز به ایران پیشنهاد داده بودند.»
وی گفت: «دومین موضوع، سیاست ایران در قبال اسرائیل است. تا زمانی که طرف غربی، اعم از آمریکا و اسرائیل، اطمینان پیدا نکند که ایران به دنبال محو اسرائیل نیست، امکان هیچ توافقی که بتواند جلوی جنگ را بگیرد، وجود ندارد. سومین مسئله نیز، رابطه کلی ایران و آمریکا است. پس از ۴۵ سال سیاست ستیز، باید مشخص شود که آیا مسیر جنگ دائمی ادامه پیدا می‌کند یا نه.»
محبعلی افزود: «این سه سیاست باید ثبت و در مورد آنها تصمیم‌گیری شود؛ چون وقتی به آستانه جنگ می‌رسیم، تنها دو راه وجود دارد: یا باید از طریق جنگ طرف مقابل را وادار به عقب‌نشینی کرد، یا به مصالحه رسید. نه سیاست هسته‌ای به شکل کنونی قابل تداوم است، نه سیاست منطقه‌ای ایران در قبال اسرائیل، نه خصومت دائمی با آمریکا.»
وی تأکید کرد: «ادامه وضع موجود ممکن نیست. باید تصمیم سیاسی، مشابه تصمیمی که برای پایان جنگ ایران و عراق پس از ۸ سال گرفته شد، اتخاذ شود. آن زمان نیز تنها راه‌حل پایان جنگ، تصمیم‌گیری در بالاترین سطوح سیاسی بود. امروز هم برای پرهیز از ورود به جنگی تازه، تصمیمی سیاسی در سطوح عالی کشور نیاز است.»
محبعلی گفت: «اجرای دیپلماسی از سمت ایران باید با حضور فردی مناسب اتخاذ شود؛ فردی که بتواند با حداقل هزینه و بیشترین دستاورد، تصمیم سیاسی را با طرف‌های مقابل از طریق توافق و دیپلماسی پیش ببرد. کسی که بتواند امنیت ملی، منافع ملی و تمامیت ارضی کشور را حفظ کند.»
وی درباره ترکیب تیم فعلی مذاکره نیز اظهار داشت: «واقعیت این است که کسانی که باید نقش ایفا کنند، خود را کنار کشیده‌اند و به نظر می‌رسد دخالتی ندارند. تیم مذاکره باید تقویت شود، و در سطح بالاتر هم نیاز به فردی با ویژگی‌های سیاسی و سابقه مشخص است. وزیر خارجه باید فردی سیاسی، مبارز و کارکشته باشد که هم در داخل کشور حرفش شنیده شود و هم در خارج قدرت اقناع داشته باشد. یک کارشناس یا کسی که صرفاً بگوید من سرباز هستم، نمی‌تواند این نقش را ایفا کند.»
این دیپلمات تاکید کرد: «تصمیم‌گیری برای صلح، نیازمند فردی کارکشته با توان چانه‌زنی بالا در داخل و خارج است»
محبعلی در پایان گفت: «اگر قرار است دیپلماسی بتواند ما را از مسیر جنگ دور کند، باید تصمیم‌گیری در مورد آن سه محور اصلی هرچه سریع‌تر صورت گیرد. ما فقط می‌توانیم امیدوار باشیم که چنین تصمیمی به موقع گرفته شود.»
