به گزارش خبرنگار مهر، امروز سوم خرداد ماه سالروز آزادی خرمشهر قهرمان و روز ملی مقاومت ایثار و پیروزی است. در طول هشت سال دفاع مقدس، مساجد نقش بسیار مهم و مؤثری در بسیج نیروها، سازماندهی فعالیت‌های مردمی، و تقویت روحیه رزمندگان ایفا کردند. مساجد نه تنها به عنوان پایگاه‌های عبادی، بلکه به عنوان مراکز فرهنگی، اجتماعی، و نظامی نیز عمل می‌کردند و در پیروزی‌های رزمندگان ایرانی نقش بسزایی داشتند.
مساجد در طول هشت سال دفاع مقدس نقش بی‌بدیلی در پیروزی‌های رزمندگان ایرانی ایفا کردند. این مراکز با بسیج نیروها، تقویت روحیه، و ارائه پشتیبانی‌های مختلف، به عنوان پایگاه‌های اصلی مقاومت در برابر دشمن عمل می‌کردند. مسجد جامع خرمشهر نیز به عنوان نمادی از این نقش، در طول ۳۵ روز مقاومت، به قلب تپنده شهر تبدیل شد و با ارائه خدمات مختلف به مردم و رزمندگان، نقش مهمی در پایداری و مقاومت این شهر ایفا کرد. این گزارش نشان می‌دهد که مساجد نه تنها اماکن عبادی، بلکه مراکزی برای تربیت، سازماندهی، و تقویت روحیه جهادی و ایثار در جامعه اسلامی هستند.
نقش‌های کلیدی مساجد در دوران دفاع مقدس
مسجدها در طول جنگ تحمیلی، فراتر از یک مکان مذهبی، نقش‌های حیاتی و چندگانه‌ای را در حمایت و پشتیبانی از رزمندگان ایرانی ایفا کردند.
بسیج و سازماندهی نیروها و جذب و ثبت‌نام نیروهای مردمی یکی از نقش‌های مسجد در این دوره بود. مساجد به عنوان اصلی‌ترین پایگاه‌ها برای جذب نیروهای داوطلب مردمی و بسیجی عمل می‌کردند. با استفاده از ظرفیت‌های معنوی و تبلیغی، امامان جماعت و فعالان مساجد با تشویق و ترغیب مردم، آن‌ها را به حضور در جبهه‌های نبرد دعوت می‌کردند. فرآیند ثبت‌نام، سازماندهی اولیه و اعزام نیروها نیز اغلب در مساجد انجام می‌شد. به عنوان مثال، بسیاری از جوانان در اوایل جنگ تحمیلی، با مراجعه به مساجد محل سکونت خود، نام‌نویسی کرده و پس از گذراندن آموزش‌های اولیه، به جبهه‌ها اعزام می‌شدند.
علاوه بر آن بسیاری از مساجد به پایگاه‌های مقاومت بسیج تبدیل شدند و نقش محوری در سازماندهی، آموزش نظامی و ایدئولوژیک نیروهای مردمی ایفا می‌کردند. این پایگاه‌ها، علاوه بر آموزش‌های نظامی، به برگزاری کلاس‌های عقیدتی و سیاسی نیز می‌پرداختند و به تقویت روحیه انقلابی و ولایت‌مداری نیروها کمک می‌کردند.
مساجد به عنوان مراکزی مطمئن برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی (شامل پول نقد، طلا، ارزاق، پوشاک، دارو و تجهیزات پزشکی) به رزمندگان در جبهه‌ها عمل می‌کردند. این کمک‌ها با هماهنگی امامان جماعت و هیئت امنای مساجد، جمع‌آوری و به مناطق جنگی ارسال می‌شد. این اقدام، علاوه بر تأمین بخشی از نیازهای مالی و تدارکاتی رزمندگان، به تقویت حس مشارکت عمومی و همبستگی ملی نیز کمک می‌کرد.
تقویت روحیه و اعتقادات از طریق برگزاری مراسم مذهبی و معنوی یکی از نقش‌های اصلی مسجد بود. برگزاری منظم نماز جماعت، مراسم دعا و نیایش، عزاداری‌های مذهبی و جشن‌های ملی در مساجد، به تقویت روحیه معنوی و اعتقادی رزمندگان و مردم کمک شایانی می‌کرد. این مراسم، فضایی معنوی و آرامش‌بخش را فراهم می‌کرد و به رزمندگان کمک می‌کرد تا با توکل بر خدا و استعانت از ائمه اطهار (ع)، در برابر سختی‌ها و مشکلات جنگ مقاومت کنند.
مساجد به عنوان مراکزی برای گرد هم آمدن اقشار مختلف مردم، به ایجاد حس وحدت و همبستگی میان آن‌ها کمک می‌کردند. حضور مشترک افراد با دیدگاه‌ها و سلایق مختلف در مراسم مذهبی و فعالیت‌های اجتماعی مساجد، زمینه‌ای را برای تعامل، همدلی و درک متقابل فراهم می‌کرد.
مسجدها با برگزاری مراسم یادبود شهدا، بزرگداشت ایثارگران و ترویج مفاهیم جهاد و شهادت، نقش مهمی در تقویت روحیه فداکاری، ازخودگذشتگی و مقاومت در برابر دشمن ایفا می‌کردند. امامان جماعت و سخنرانان مذهبی با بیان فضائل شهدا و تشریح اهمیت دفاع از میهن اسلامی، جوانان را به الگوگیری از شهدا و حضور در جبهه‌ها تشویق می‌کردند.
یکی از نقش‌های مساجد که در خاطرات آن دوران هم به کرات به آن اشاره شده است، پشتیبانی لجستیکی و تدارکاتی از جبهه‌های نبرد بود.
مساجد به عنوان مراکزی برای جمع‌آوری، بسته‌بندی و ارسال مواد غذایی، پوشاک گرم، لوازم بهداشتی و سایر تجهیزات ضروری به جبهه‌ها عمل می‌کردند. زنان و مردان محلی در مساجد گرد هم می‌آمدند و با مشارکت در این فعالیت‌ها، به تأمین نیازهای اولیه رزمندگان کمک می‌کردند.
در برخی مناطق جنگی، مساجد به پایگاه‌های درمانی موقت تبدیل می‌شدند و خدمات اولیه پزشکی و امدادی به رزمندگان و مردم آسیب‌دیده ارائه می‌دادند. پزشکان و پرستاران داوطلب در این پایگاه‌ها به مداوای مجروحان، پانسمان زخم‌ها و ارائه مشاوره‌های بهداشتی می‌پرداختند.
همچنین مساجد به عنوان مراکزی برای اطلاع‌رسانی درباره آخرین تحولات جنگ، وضعیت جبهه‌ها، اخبار پیروزی‌ها و شهادت رزمندگان عمل می‌کردند. امامان جماعت و فعالان مساجد با استفاده از بلندگوها و اطلاعیه‌ها، اخبار مهم را به اطلاع مردم می‌رساندند و به شایعات و تبلیغات دشمن پاسخ می‌دادند.
علاوه بر آموزش‌های نظامی، در مساجد کلاس‌های آموزش کمک‌های اولیه، امداد و نجات، و دروس دینی نیز برگزار می‌شد. این کلاس‌ها به تقویت توانایی‌های رزمندگان و ارتقای سطح آگاهی آن‌ها در زمینه‌های مختلف کمک می‌کرد.در مساجد، نشریات دیواری، پوسترهای تبلیغاتی، و سایر محصولات فرهنگی با موضوع دفاع مقدس و ترویج ارزش‌های انقلابی تولید و توزیع می‌شد. این فعالیت‌ها به تقویت روحیه جهادی و مقاومت در برابر دشمن کمک می‌کرد.نهایتاً می‌توان گفت مساجد در دوران دفاع مقدس، به عنوان پایگاه‌های مقاومت، مراکز معنوی، پشتیبانی لجستیکی و فرهنگی، نقش بی‌بدیلی در پیروزی رزمندگان ایرانی ایفا کردند.
مسجد جامع؛ قلب تپنده مقاومت ۳۵ روزه
مسجد جامع خرمشهر، نگین درخشان مقاومت و پایداری در تاریخ جنگ تحمیلی، نقشی بی‌بدیل و حیاتی در مقاومت ۳۵ روزه این شهر ایفا کرد. این مکان مقدس، نه تنها به عنوان یک مسجد، بلکه به عنوان یک سنگر مستحکم، پایگاه فرماندهی، مرکز امدادرسانی، مأمن مردم و نماد استقامت، در قلب حوادث قرار داشت و الهام‌بخش رزمندگان و مردم برای دفاع از شهر بود.
در روزهای آغازین جنگ، با توجه به شرایط بحرانی و فقدان ساختار فرماندهی منسجم، مسجد جامع به مرکز فرماندهی و هماهنگی نیروهای مدافع خرمشهر تبدیل شد. شهید محمد جهان‌آرا، فرمانده شجاع سپاه خرمشهر، از این مکان مقدس به عنوان اتاق عملیات خود استفاده می‌کرد و با استقرار نیروها و سازماندهی آن‌ها، تلاش می‌کرد تا از پیشروی دشمن جلوگیری کند. رزمندگان، بسیجیان و نیروهای مردمی، با حضور در مسجد جامع، دستورات لازم را دریافت کرده و برای مقابله با دشمن سازماندهی می‌شدند.
با شدت گرفتن حملات دشمن و بمباران شهر، مسجد جامع به پناهگاهی امن برای مردم بی‌دفاع خرمشهر تبدیل شد. صدها نفر از زنان، کودکان و سالخوردگان، در این مکان مقدس پناه گرفته و از گزند حملات دشمن در امان بودند. در همین راستا، مسجد جامع به مرکز امدادرسانی نیز تبدیل شده بود. نیروهای داوطلب و امدادگران، با استقرار در مسجد، به مجروحان و آسیب‌دیدگان کمک می‌کردند و نیازهای اولیه آن‌ها را تأمین می‌نمودند.
مسجد جامع خرمشهر، به دلیل موقعیت استراتژیک و قرار گرفتن در مرکز شهر، به نمادی از مقاومت و پایداری تبدیل شد. گلدسته‌های این مسجد، که در طول جنگ بارها مورد اصابت گلوله‌های دشمن قرار گرفتند، همچنان استوار و پابرجا ایستاده بودند و الهام‌بخش رزمندگان برای دفاع از شهر بودند. حضور روحانیون و مداحان در مسجد جامع و ایراد سخنرانی‌های حماسی و مذهبی، به تقویت روحیه رزمندگان و مردم کمک می‌کرد و آن‌ها را برای مقابله با دشمن مصمم‌تر می‌ساخت.
در شرایطی که ارتباطات رسمی با خارج از شهر قطع شده بود، مسجد جامع به مرکز اطلاع‌رسانی و ارتباطات تبدیل شده بود. از طریق بلندگوهای مسجد، اخبار و اطلاعیه‌های مهم به اطلاع مردم می‌رسید و تلاش می‌شد تا از انتشار شایعات و اخبار نادرست جلوگیری شود. همچنین، مسجد جامع به عنوان محلی برای ارتباط بین رزمندگان و خانواده‌های آن‌ها عمل می‌کرد و پیام‌های آن‌ها را به یکدیگر منتقل می‌کرد.
باید گفت مسجد جامع خرمشهر، در طول مقاومت ۳۵ روزه، نقشی بی‌بدیل در حفظ روحیه و هدایت مردم و رزمندگان ایفا کرد. این مکان مقدس، نه تنها به عنوان یک مکان عبادی، بلکه به عنوان یک سنگر دفاعی، پناهگاه امن، مرکز امدادرسانی و نماد استقامت، در تاریخ این شهر و کشور جاودانه شد
