بازار؛ بخش بین الملل: یکی از رویدادهای قابل توجه هفته گذشته سفر رسمی «قاسم جومارت توکایف»، رئیس جمهور قزاقستان به ترکیه بود که ماهیت ویژه و در حال تحول روابط بین آستانه و آنکارا را برجسته کرد. اهمیت این سفر از همان ابتدا آشکار بود، زیرا «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه شخصاً از توکایف در بدو ورودش استقبال کرد – اقدامی که بر نزدیکی بین دو ملت تأکید داشت.
در طول این سفر، توکایف از اردوغان به عنوان یک دولتمرد جهانی محترم و چهره تاریخی که رهبری او سهم حیاتی در ثبات منطقه‌ای و جهانی داشته است، ستایش کرد. وی تأکید کرد که سیاست‌های خردمندانه و آینده‌نگرانه اردوغان همچنان به افزایش نفوذ جهانی ترکیه ادامه خواهد داد. در پاسخ، اردوغان از ظهور قزاقستان به عنوان مرکز صلح و ثبات در منطقه تمجید کرد. هر دو رهبر بر اهمیت تلاش‌های مشترک در چارچوب سازمان کشورهای ترک زبان (OTS) به ویژه از نظر تقویت نهادی، تأکید کردند.
دو رئیس دولت همچنین در پنجمین نشست شورای عالی همکاری استراتژیک شرکت کردند. در آنجا اردوغان قصد خود را برای افزایش حجم تجارت دوجانبه از ۵ میلیارد دلار فعلی به ۱۵ میلیارد دلار اعلام کرد. توکایف با تکرار این هدف، اعلام کرد که قزاقستان آماده است تا حداقل ۳۴ دسته محصول به ارزش ۱ میلیارد دلار را به بازار ترکیه عرضه کند. سرعت سرمایه‌گذاری بین دو کشور به ویژه گویای این موضوع بوده است: در چهار ماه اول سال ۲۰۲۵، قزاقستان ۶۱۰ میلیون دلار در اقتصاد ترکیه سرمایه‌گذاری کرد که از سایر کشورها در همین دوره پیشی گرفت. در همین حال، قزاقستان محل فعالیت موفق تقریباً ۴۰۰۰ شرکت ترکیه‌ای است.
کشورهایی مانند قزاقستان و آذربایجان – که امروزه اغلب به عنوان قدرت‌های میانی از آنها یاد می‌شود – همچنان نقش ژئوپلیتیکی حیاتی را بسیار فراتر از مناطق نزدیک خود ایفا می‌کنند
در این دیدار چندین توافق کلیدی حاصل شد. شرکت ترکیه‌ای تیریاکی هولدینگ – یک رهبر جهانی در تولید و صادرات غلات، دانه‌های روغنی و خوراک دام – کارخانه‌ای در آستانه برای فرآوری عمیق گندم و نخود فرنگی خواهد ساخت. توکایف همچنین از تصمیم گروه اورزاکس برای ساخت کارخانه‌ای برای مکمل‌های غذایی در منطقه ترکستان استقبال کرد و خاطرنشان کرد که این پروژه به طور معناداری به تنوع‌بخشی به صنعت داروسازی قزاقستان کمک خواهد کرد.
علاوه بر این، تصمیم گرفته شد که یک مرکز حمل و نقل و لجستیک جدید در آکتوبه، پروژه‌ای به رهبری شرکت ترکیه‌ای ایجاد شود. پیش‌بینی می‌شود کل سرمایه‌گذاری به حدود ۱۰۰ میلیون دلار برسد. مراکز لجستیک و تأسیسات ترمینالی مشابهی برای آستانه، آلماتی، شیمکنت و آکتائو برنامه‌ریزی شده است. کارشناسان این ابتکار را عنصری اساسی در توسعه شبکه لجستیک چندوجهی و تقویت مسیر کریدور میانی می‌دانند که موضوع اصلی مذاکرات دوجانبه بود. توکایف خواستار افزایش سرمایه‌گذاری ترکیه در زیرساخت‌های راه‌آهن، بنادر خشک، ترمینال‌های باری و کشتی‌سازی شد و آمادگی آستانه را برای ارائه مشوق‌های ویژه به سرمایه‌گذاران ترک ابراز کرد.
در پایان جلسه شورا، طرفین یک بیانیه مشترک و ۱۸ توافقنامه بین دولتی و بین سازمانی امضا کردند. توکایف همچنین نسبت به آینده همکاری بین کازمونای‌گس و تورکیه پترولیوم ابراز اطمینان کرد.
همکاری فرهنگی و آموزشی یکی دیگر از نکات برجسته این سفر بود. رهبران در مورد برنامه‌های افتتاح دو مدرسه جدید تحت نظر بنیاد معارف ترکیه در آستانه و آلماتی و همچنین شعب دانشگاه‌های برجسته ترکیه بحث و گفتگو کردند. در حال حاضر بیش از ۱۲۰۰۰ دانشجوی قزاق در ترکیه مشغول به تحصیل هستند. در سال ۲۰۲۶ به دنبال ابتکار توکایف، انتظار می‌رود یک مدرسه جدید در استان غازی عینتاب ترکیه – منطقه‌ای که سال گذشته در اثر زلزله ویرانگر آسیب دید – افتتاح شود. علاوه بر این، قزاقستان یک رژیم جدید ۹۰ روزه بدون ویزا برای شهروندان ترکیه اعلام کرد. با توجه به اینکه حدود ۸۰۰۰۰۰ گردشگر قزاق در سال ۲۰۲۴ از ترکیه بازدید کردند، انتظار می‌رود این تعداد در سال ۲۰۲۵ از ۱ میلیون نفر فراتر رود.
یک لحظه عمیقاً نمادین از این سفر، اهدای بالاترین نشان دولتی ترکیه به نام نشان دولت، به توکایف بود. وی از اردوغان و مردم ترکیه تشکر کرد و این جایزه را افتخار بزرگی توصیف کرد. توکایف فاش کرد که پیش از این از دریافت سایر افتخارات دولتی چه داخلی و چه خارجی خودداری کرده بود، اما این لحظه خاص را از نظر تاریخی مهم می‌داند، زیرا دوستی و برادری ریشه‌دار بین دو ملت – که با میراث، دین و ارزش‌های مشترک پیوند خورده‌اند – را گرامی می‌دارد.
توکایف پس از بازگشت به قزاقستان، نامه‌ای تشکرآمیز برای اردوغان فرستاد و از مهمان‌نوازی گرم ابراز قدردانی کرد و تأیید کرد که مذاکرات به سطح بی‌سابقه‌ای از همکاری دوجانبه مبتنی بر دوستی برادرانه، اعتماد متقابل و مشارکت استراتژیک رسیده است. وی همچنین از حمایت مداوم ترکیه در مجامع بین‌المللی مانند سازمان ملل و OTS، قدردانی کرد و از حمایت آنکارا از تلاش‌ها برای نهادینه کردن کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا (CICA) ابراز قدردانی کرد.
در نهایت این سفر ماهیت ویژه روابط قزاقستان و ترکیه را مجدداً تأیید کرد. کشورهایی مانند قزاقستان و آذربایجان – که امروزه اغلب به عنوان قدرت‌های میانی از آنها یاد می‌شود – همچنان نقش ژئوپلیتیکی حیاتی را بسیار فراتر از مناطق نزدیک خود ایفا می‌کنند و نفوذ آنها فراتر از آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی است.
موقعیت و جایگاه ممتاز جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا و جمهوری قزاقستان در آسیای میانه، فرصت‌های بی شمار و استثنایی برای همکاری تجار و بازرگانان دو کشور را به دنبال دارد
قزاقستان که در قلب اوراسیا واقع شده، ۹۰ درصد از قلمرو آن در آسیا و ۱۰ درصد آن در اروپا قرار دارد. امروزه قزاقستان با تولید ناخالص داخلی ۱۶۰ میلیارد دلاری بزرگترین اقتصاد آسیای مرکزی محسوب می‌شود. در واقع قزاقستان تولید ناخالص داخلی بالاتری نسبت به سایر کشورهای آسیای مرکزی دارد.
قزاقستان با دیگرکشورهای منطقه نیز روابط تجاری و اقتصادی نزدیک دارد. از جمله با ایران؛ دو کشور ایران و قزاقستان دارای پتانسیل‌های مهم در زمینه کشاورزی، صنایع، معادن، گردشگری و تجارت با یکدیگر هستند. موقعیت و جایگاه ممتاز جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا و جمهوری قزاقستان در آسیای میانه، فرصت‌های بی شمار و استثنایی برای همکاری تجار و بازرگانان دو کشور را به دنبال دارد. در این راستا همکاری و مشارکت در یک سیستم تجاری دوجانبه عادلانه، تقویت دیپلماسی و تجارت بین طرفین، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و سیاست‌های حمایتی و تشویقی می‌توانند گام مهمی برای دستیابی به توسعه پایدار و همچنین رشد اقتصادی دو کشور بردارد.
قزاقستان و ایران از لحاظ تاریخی از روابط بسیار دوستانه و دوجانبه سودمند برخوردار بوده‌اند. مطمئنا مواردی مانند تحریم‌ها و تحولات ژئوپلیتیک همیشه بر پویایی همکاری‌های دوجانبه تاثیر منفی می‌گذارد، به ویژه در تجارت دو کشور بسیار محسوس است. البته وضعیت فعلی و تحریم‌ها برای همیشه دوام نخواهد داشت و همکاری‌های اقتصادی دو کشور به حالت عادی باز خواهد گشت و نقطه شروعی برای افزایش تجارت دوجانبه خواهد بود.
