به گزارش اقتصاد آنلاین، جدیدترین رده‌بندی «شاخص گذرنامه هنلی» (Henley Passport Index) نشان می‌دهد که گذرنامه ایالات متحده آمریکا پس از ۲۰ سال حضور مداوم در میان ۱۰ گذرنامه برتر جهان، برای نخستین بار از این فهرست خارج شده است. این شاخص بر اساس تعداد کشور‌هایی که اتباع هر کشور می‌توانند بدون نیاز به ویزا یا با دریافت ویزا هنگام ورود سفر کنند، تنظیم می‌شود.
سه کشور آسیایی همچنان صدرنشین این جدول هستند: سنگاپور با امکان سفر بدون ویزا به ۱۹۳ مقصد، کره جنوبی با ۱۹۰ مقصد و ژاپن با ۱۸۹ مقصد. در مقابل، گذرنامه آمریکا در جایگاه دوازدهم و در کنار مالزی قرار گرفته و دارندگان آن امکان سفر بدون ویزا به ۱۸۰ کشور از مجموع ۲۲۷ کشور و قلمرو ثبت‌شده را دارند. به دلیل برابری امتیازها، در عمل ۳۶ کشور از نظر قدرت گذرنامه بالاتر از آمریکا ایستاده‌اند.
علل کاهش قدرت گذرنامه آمریکا
در سال ۲۰۱۴، گذرنامه آمریکا در رتبه نخست این فهرست قرار داشت و تا تابستان ۲۰۲۵ نیز در میان ۱۰ کشور برتر بود، اما تغییرات اخیر در سیاست‌های ویزا موجب سقوط آن شد. از جمله، برزیل معافیت ویزا برای شهروندان آمریکا، کانادا و استرالیا را لغو کرده و چین نیز سیاست‌های جدیدی برای تسهیل ورود اتباع کشور‌های اروپایی اتخاذ کرده است، اما نام آمریکا در میان آنها دیده نمی‌شود. همچنین تغییر سیاست‌های ورود به پاپوآ گینه نو، میانمار و حذف آمریکا از فهرست معافیت ویزای ویتنام از عوامل دیگر این افت عنوان شده‌اند.
کریستیان اچ. کیلن، رئیس شرکت «هنلی و پارتنرز»، در این باره گفت: «کاهش قدرت گذرنامه آمریکا تنها یک جابه‌جایی رتبه‌ای نیست، بلکه نشانه تغییر بنیادین در پویایی‌های جابه‌جایی جهانی و قدرت نرم کشورهاست. کشور‌هایی که رویکرد باز و همکاری‌جویانه دارند، در حال پیشرفت‌اند و دیگران عقب می‌مانند.»
ریچارد کوئست، دبیر ارشد اقتصادی CNN، با اشاره به محدودیت‌های جدید سفر، از جمله مقررات ESTA در اتحادیه اروپا و بریتانیا، گفت: «می‌توان ارتباطی میان سیاست‌های مهاجرتی دولت ترامپ و کاهش اعتبار گذرنامه آمریکا یافت.» با این حال، گذرنامه کشور‌های صدرنشین همچنان ارزش بالایی دارند و برخی افراد ثروتمند از طریق برنامه‌های سرمایه‌گذاری، مانند طرح «کارت طلایی ۵ میلیون دلاری»، به دنبال دریافت آنها هستند.
صعود چین و امارات؛ سقوط بریتانیا
چین طی یک دهه گذشته پیشرفت قابل توجهی داشته و از رتبه ۹۴ در سال ۲۰۱۵ به رتبه ۶۴ در سال ۲۰۲۵ رسیده است. پکن با اعطای معافیت ویزا به کشور‌هایی از جمله روسیه، کشور‌های حوزه خلیج فارس و برخی کشور‌های اروپایی و آمریکای جنوبی، سیاست «در‌های باز» خود را تقویت کرده است.
امارات متحده عربی نیز در دهه گذشته ۳۴ پله صعود کرده و اکنون در جایگاه هشتم قرار دارد. در مقابل، بریتانیا که در سال ۲۰۱۵ صدرنشین بود، اکنون با دو پله سقوط نسبت به تابستان گذشته، در رتبه هشتم ایستاده است.
شکاف بزرگ میان گذرنامه‌ها
در پایین جدول، افغانستان با امکان سفر بدون ویزا به تنها ۲۴ مقصد، رتبه ۱۰۶ را دارد و پس از آن سوریه و عراق قرار دارند. به این ترتیب، فاصله میان قدرتمندترین و ضعیف‌ترین گذرنامه‌های جهان به ۱۶۹ مقصد می‌رسد.
رتبه ایران
گذرنامه ایران با امکان سفر بدون ویزا یا با ویزا در ورود به ۴۱ مقصد، در رتبه ۹۸ قرار گرفته است. بر اساس شاخص‌های دیگر، رتبه ایران در سال ۲۰۲۵ بین ۹۰ تا ۹۸ و امکان سفر بدون ویزا یا با ویزا در ورود به حدود ۴۰ تا ۴۴ کشور بوده است. برخی توافق‌های ایران با دیگر کشورها، مانند ویزای الکترونیک یا سفر‌های گروهی بدون ویزا، در برخی رده‌بندی‌ها لحاظ نشده‌اند.
برترین گذرنامه‌های جهان در سال ۲۰۲۵
۱. سنگاپور – ۱۹۳ مقصد
۲. کره جنوبی – ۱۹۰ مقصد
۳. ژاپن – ۱۸۹ مقصد
۴. آلمان، ایتالیا، لوکزامبورگ، اسپانیا، سوئیس – ۱۸۸ مقصد
۵. اتریش، بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، ایرلند، هلند – ۱۸۷ مقصد
۶. یونان، مجارستان، نیوزیلند، نروژ، پرتغال، سوئد – ۱۸۶ مقصد
۷. استرالیا، جمهوری چک، مالت، لهستان – ۱۸۵ مقصد
۸. کرواسی، استونی، اسلواکی، اسلوونی، امارات، بریتانیا – ۱۸۴ مقصد
۹. کانادا – ۱۸۳ مقصد
۱۰. لتونی، لیختن‌اشتاین – ۱۸۲ مقصد
۱۱. ایسلند، لیتوانی – ۱۸۱ مقصد
۱۲. آمریکا، مالزی – ۱۸۰ مقصد
