در دنیای پیچیده جراحی، هر ابزار و وسیله‌ای نقش حیاتی دارد. تامپون‌های جراحی از جمله این ابزارهای به ظاهر ساده اما ضروری هستند که برای کنترل خونریزی و حفظ دید جراح در حین عمل به کار می‌روند. با این حال، استفاده از آنها با یک ریسک مهم همراه است؛ احتمال جا ماندن تصادفی در بدن بیمار. در این مقاله، به بررسی این می‌پردازیم که چرا وجود نخ باریمی در ساختار تامپون‌های جراحی یک استاندارد ایمنی محسوب می‌شود و چگونه می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
تامپون جراحی چیست؟
تامپون جراحی در واقع یک پد استریل و جاذب است که برای کنترل خونریزی و جمع‌آوری ترشحات حین عمل جراحی به کار می‌رود. هنگام انجام جراحی‌های حساس و دقیق در اعماق بدن، این ابزار کوچک به جراح کمک می‌کند تا موضع عمل را تمیز، واضح و قابل مشاهده نگه دارد.
تامپون‌ها معمولاً از الیاف پنبه‌ای یا مواد مصنوعی ویژه ساخته می‌شوند که علاوه بر قدرت جذب بالا به بافت‌ها نمی‌چسبند و هنگام برداشتن، آسیبی به موضع عمل وارد نمی‌کنند. همچنین، این محصولات در اشکال و اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند تا بسته به نوع جراحی و نیاز بیمار، بهترین عملکرد را ارائه دهند.
ویژگی‌های اصلی تامپون جراحی عبارتند از:
- قابلیت کنترل خونریزی: با جذب خون و ترشحات، محل جراحی را تمیز و دید جراح را بهتر می‌کند.
- حفاظت از بافت‌ها: از تماس مستقیم ابزار یا دست جراح با بافت‌های حساس جلوگیری می‌کند.
- قابلیت آغشته شدن به مواد ضدعفونی‌کننده یا ضدالتهاب: برای کاهش خطر عفونت و التهاب پس از عمل.
- انعطاف‌پذیری و سازگاری با ابعاد محل جراحی: امکان تنظیم ابعاد تامپون طبق نیاز وجود دارد.
انواع تامپون‌های جراحی
در جراحی‌ها از انواع مختلف تامپون‌ها برای کنترل خونریزی، جذب ترشحات و محافظت از بافت‌ها استفاده می‌شود. انتخاب نوع مناسب این محصولات به نوع جراحی، محل خونریزی و ترجیح جراح بستگی دارد. برخی از رایج‌ترین انواع تامپون‌های جراحی عبارتند از:
- تامپون نواری باریک (مش بینی): تامپون‌های بینی ، باندهای بلند با عرض کم و بافت توری مانند هستند که جهت کنترل خونریزی و جذب ترشحات در عمل‌های جراحی عمومی، آندوسکوپی، گوش و حلق و بینی، ارتوپدی و سایر جراحی‌های ظریف استفاده می‌شود.
- تامپون نواری پهن (مش واژینال): تامپون نواری پهن به دلیل عرض زیاد و قابلیت جذب بالای خون و ترشحات در جراحی زنان و زایمان، اورولوژی، ارتوپدی و سایر جراحی‌های شکمی و وسیع کاربرد دارد.
- تامپون مغز و اعصاب (پنبه دمدار): تامپون‌های مربع یا مستطیل شکلی هستند که از جنس الیاف طبیعی مانند پنبه یا سلولز ساخته می‌شوند. عملکرد اصلی آنها اعمال فشار یکنواخت روی موضع و جذب خون و ترشحات است. از این تامپون‌ها عمدتاً در جراحی‌های مغز و اعصاب و سایر جراحی‌هایی که نیاز به محافظت از بافت‌های حساس دارند، استفاده می‌شود.
- پد لوزه: پد لوزه، تامپونی کروی شکل و نرم است که برای کنترل خونریزی در حفره‌های بدن استفاده می‌شود. از این تامپون در جراحی حلق، جراحی خلف بینی، جراحی عمومی، جراحی مغز و ارتوپدی برای جذب خون و ترشحات استفاده می‌شود.
- پینات جراحی: پینات یا زی زی، گلوله‌هایی از جنس باند و گاز فشرده شده هستند. عملکرد اصلی آنها کنار زدن بافت‌ها و رگ‌ها، وارد کردن فشار ملایم روی محل خونریزی و جذب خون و ترشحات است. از این محصول در جراحی عمومی، ارتوپدی، شکمی و سایر جراحی‌ها که نیاز به دسترسی به بافت‌ها یا کنترل خونریزی دارند، استفاده می‌شود.
ویژگی‌های تامپون جراحی
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک تامپون جراحی عبارتند از:
- قدرت جذب بالا
- انعطاف‌پذیری و سازگاری با محل جراحی
- عدم چسبندگی به بافت‌ها
- امکان آغشته شدن به مواد ضدعفونی‌کننده یا ضدالتهاب
- بدون حساسیت
- بدون پرزدهی
- سایز مناسب
- دارای نخ باریمی (نشانگر رادیوگرافی)
- استریل و یکبار مصرف
- بسته‌بندی استاندارد
چرا لازم است تامپون‌های جراحی نخ باریمی داشته باشند؟
وجود نخ باریمی در تامپون‌های جراحی یک استاندارد ایمنی محسوب می‌شود. هدف اصلی از استفاده از تامپون طی عمل‌های جراحی، کنترل خونریزی و جذب ترشحات است. اما مشکل اینجاست که وقتی تامپون‌ها به خون آغشته می‌شوند، تشخیص آنها در محل جراحی دشوار می‌شود. در چنین شرایطی، احتمال فراموش شدن یا جا ماندن تصادفی این تامپون‌ها در بدن پس از اتمام عمل وجود دارد. جسم خارجی باقی‌مانده در بدن می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند عفونت‌های شدید، تشکیل آبسه، درد مزمن و حتی نیاز به جراحی‌های اضافی برای خارج کردن آن شود. در اینجاست که نخ باریمی نقش خود را ایفا می‌کند.
نخ باریمی به دلیل خاصیت رادیوپک خود، در برابر پرتوهای اشعه ایکس کاملاً قابل مشاهده است. این ویژگی به رادیولوژیست‌ها و جراحان این امکان را می‌دهد که در صورت شک نسبت به جا ماندن تامپون در بدن بیمار به راحتی و با کمک یک عکس رادیولوژی ساده، وجود یا عدم وجود آن را تأیید کنند.
بدون این نشانگر رادیوپک، تشخیص تامپون فراموش شده بسیار دشوارتر خواهد بود، زیرا کادر پزشکی مجبورند تنها بر اساس علائم بالینی (که ممکن است مبهم یا با شرایط دیگر اشتباه گرفته شوند) یا با استفاده از روش‌های تصویربرداری پیچیده‌تر مانند سی تی اسکن به جستجو بپردازند که این امر مستلزم صرف زمان بیشتر، هزینه بالاتر و قرارگیری بیمار در معرض تابش بیشتر است.
در نتیجه، نخ باریمی یک ابزار حفاظتی ضروری برای بیماران به شمار می‌آید. این فناوری ساده اما هوشمندانه، احتمال بروز خطاهای پزشکی را به حداقل می‌رساند و ایمنی بیمار را در طول فرآیند درمان به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
به همین خاطر، پزشکان در جراحی‌هایی که در حفره‌های بزرگ بدن مانند شکم، لگن یا سایر حفره‌هایی که احتمال جا ماندن تامپون در آنها بالاست، انجام می‌شود از این نوع تامپون‌های مجهز به نخ باریمی استفاده می‌کنند.
نخ باریمی چیست؟
نخ باریمی یک نخ معمولی نیست، بلکه یک نخ تخصصی پزشکی است که با یک ترکیب حاوی عنصر باریوم پوشش داده شده یا آغشته شده است. باریوم یک فلز نسبتاً سنگین است که یک ویژگی استثنایی دارد؛ این فلز کاملاً در برابر اشعه ایکس نفوذناپذیر است. این به آن معناست که وقتی از یک ناحیه از بدن که این نخ در آن قرار دارد عکسبرداری با اشعه ایکس انجام شود، نخ به صورت یک خط یا ساختار بسیار روشن و کاملاً قابل تشخیص در فیلم رادیولوژی ظاهر می‌شود.
به بیان دیگر، می‌توان نخ باریمی را یک نشانگر رادیوپک یا یک برچسب قابل ردیابی در نظر گرفت. عملکرد اصلی آن این است که چیزی که به طور معمول در تصاویر اشعه ایکس نامرئی است را قابل مشاهده کند. وقتی این نخ به تامپون‌ها دوخته می‌شود، اگر به هر دلیلی یکی از این تامپون‌ها به طور تصادفی در بدن بیمار جا بماند، وجود این نخ باریمی به پزشکان اجازه می‌دهد با یک عکس ساده رادیوگرافی به راحتی وجود، محل و تعداد تامپون جا مانده را شناسایی کنند و برای خارج کردن آن اقدام نمایند.
جمع‌بندی
در نهایت نخ باریمی تنها یک نخ ساده نیست، بلکه یک ابزار نظارتی قدرتمند است. این فناوری با تبدیل یک تامپون نامرئی در تصویربرداری به یک شیء کاملاً قابل ردیابی، ایمنی بیمار را در بالاترین سطح قرار می‌دهد. انتخاب تامپون‌های مجهز به نخ باریمی توسط تیم جراحی، نشان‌دهنده پایبندی آنها به استانداردهای ایمنی و تعهد به پیشگیری از خطاهای قابل اجتناب است. بنابراین، این ویژگی به یک معیار مهم در انتخاب تجهیزات جراحی مطمئن تبدیل شده است.
